Image Source

 दहावी नंतर पुढे काय? या प्रश्नाने 10वी उत्तीर्ण झालेले विदयार्थी व पालक यांना घेरलेले असते. कोणते करिअर निवडावे याबद्दल ते गोंधळलेले असतात. अशा वेळी न गोंधळता विदयार्थ्यांने त्याला आवड असलेल्या विषयाची निवड केली पाहिजे.

ज्या विदयार्थ्यांना हॉटेल विषयामध्ये रस असेल त्यांनी दहावी नंतरचे सर्वोत्तम हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्स कोणते आहेत याबद्दल जाणून घेतले पाहिजे. यातील विविध अभ्यासक्रम, त्यांची व्याप्ती, कौशल्य संच, प्रमुख महाविद्यालये आणि बरेच काही या लेखामध्ये तपासा.

हॉटेल मॅनेजमेंटमध्ये स्वारस्य असलेले विद्यार्थी 10वी नंतर काही सर्वोत्तम हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्सेसची निवड करु शकतात? 10वी नंतर हॉटेल मॅनेजमेंटमध्ये डिप्लोमा हा विद्यार्थ्यांसाठी अधिक सुलभ पर्याय असू शकतो कारण यामुळे त्यांना फूड सर्व्हिसिंग क्षेत्रात करिअर सुरु करण्याच्या त्यांच्या आकांक्षांचा पाया घालता येतो.

10वी नंतरच्या सर्वोत्तम हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्सेसची यादी

10वी नंतर हॉटेल मॅनेजमेंटचा डिप्लोमा हा सर्वोत्तम पर्याय आहे ज्यांना त्यांच्या करिअरला सुरुवातीच्या टप्प्यात सुरुवात करायची आहे. हा डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट 10वी नंतरचा कोर्स 2 वर्षांचा आहे. विद्यार्थ्यांना त्यांच्या आवडीनुसार आणि सोयीनुसार 10वी उत्तीर्ण झाल्यानंतर सर्वोत्तम हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्स निवडण्याची संधी आहे.

वेगवेगळ्या स्पेशलायझेशनसह 10वी नंतर शिफारस केलेल्या हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्स खालील प्रमाणे आहेत.

  • डिप्लोमा इन बेकरी आणि कन्फेक्शनरी
  • अन्न आणि पेय उत्पादन डिप्लोमा
  • डिप्लोमा इन फूड अँड केटरिंग टेक्नॉलॉजी
  • फ्रंट ऑफिस ऑपरेशन्समध्ये डिप्लोमा
  • हॉटेल आणि हॉस्पिटॅलिटी मॅनेजमेंटमध्ये डिप्लोमा
  • हॉटेल मॅनेजमेंटमध्ये डिप्लोमा
  • हॉटेल मॅनेजमेंट आणि केटरिंग टेक्नॉलॉजीमध्ये डिप्लोमा
  • अन्न सेवा डिप्लोमा

बेकरी आणि कन्फेक्शनरी मध्ये डिप्लोमा

डिप्लोमा इन बेकरी आणि कन्फेक्शनरी हा करिअर घडवणारा अभ्यासक्रम आहे. हा कोर्स बेकरीच्या जगात प्रवेश करण्यास इच्छुक सर्जनशील मन असलेल्या इच्छुकांसाठी आहे.

हा कोर्स करुन, विद्यार्थी बेकिंगच्या विविध प्रक्रियेत कौशल्य प्राप्त करु शकतात, बेकिंगमध्ये वापरल्या जाणा-या उपकरणांच्या प्रकाराविषयी ज्ञान मिळवू शकतात आणि घरामध्ये एक लहान बेकरी युनिट सुरु करण्यास सक्षमपणे सक्षम होऊ शकतात.

या कोर्समध्ये बेकरीचा सिद्धांत, बेकरीची मूलभूत तत्त्वे, विविध प्रकारच्या पेस्ट्री, मूलभूत केक सजावट आणि बरेच काही यासारख्या विषयांचा समावेश आहे.

कोर्स विषयी थोडक्यात

  • कालावधी: 1 ते 1.5 वर्षे
  • कोर्स फी: रुपये 25 ते 50 हजार
  • पगार: वार्षिक सरासरी 1 ते 6 लाख
  • नोकरीचे पद: शेफ, मेंटेनन्स मॅनेजर, बेकरी स्पेशलिस्ट इ.

अन्न आणि पेय उत्पादनात डिप्लोमा

डिप्लोमा इन फूड अँड बेव्हरेज प्रोडक्शन हा एक कोर्स आहे ज्याचा उद्देश विद्यार्थ्यांना हॉटेलच्या स्वयंपाक, बेकिंग, पोषण आणि अन्न सुरक्षा प्रक्रियेच्या मूलभूत गोष्टींसह प्रशिक्षण देणे आहे.

या अभ्यासक्रमांचे उद्दिष्ट विद्यार्थ्यांना शीतपेय आणि खाद्य उद्योगातील औद्योगिक स्तरावरील ज्ञान प्रदान करणे आणि अन्न उत्पादन आणि पेय सेवांची स्पष्ट कल्पना प्रदान करणे आहे.

दहावीनंतर हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्समध्येही विद्यार्थी हे स्पेशलायझेशन निवडू शकतात. या कोर्समध्ये कॅटरिंग उद्योगाचा विकास, विविध प्रकारच्या कटलरी, जेवण आणि मेनू नियोजन, रुम सर्व्हिस आणि इतर अनेक विषयांचा समावेश आहे.

कोर्स विषयी थोडक्यात

  • कालावधी: 6 महिने ते 1 वर्ष
  • कोर्स फी: 50 हजार ते 1 लाख
  • पगार: वार्षिक सरासरी रुपये 2 ते 6 लाख
  • नोकरीचे पद: हेड कुक, फूड सर्व्हिस मॅनेजर, वेटर किंवा वेट्रेस इ.

डिप्लोमा इन फूड अँड केटरिंग टेक्नॉलॉजी

डिप्लोमा इन फूड कॅटरिंग आणि टेक्नॉलॉजीमध्ये प्रखर क्लासरुम काम, स्वयं-शिक्षण, समुपदेशन सत्रे आणि उद्योग मार्गदर्शन यांचे न्यायसंगत मिश्रण आहे.

हा कोर्स इंडस्ट्रियल केटरिंग, हॉटेल्स आणि रेस्टॉरंट्स, ऑफिसेस आणि फॅक्टरी इत्यादींच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. कोर्समध्ये बेसिक सूप, सॉस, ग्रेव्हीज, स्टॉक, पोल्ट्री तयार करणे आणि बरेच काही तयार करण्याचे सखोल व्यावहारिक प्रशिक्षण दिले जाते.

10वीच्या परीक्षेनंतर उमेदवार हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्समध्ये हे स्पेशलायझेशन निवडू शकतात. डिप्लोमा इन फूड अँड कॅटरिंगमध्ये स्वयंपाक, स्वयंपाकाच्या पद्धती, कचरा विल्हेवाट, ब्रेड बनवण्याचा सिद्धांत आणि बरेच काही यासारख्या विषयांचा समावेश होतो.

कोर्स विषयी थोडक्यात

  • कालावधी: 1.5 वर्षे
  • कोर्स फी: 20 हजार ते 7 लाख
  • पगार: वार्षिक सरासरी प्रार रुपये 2 ते 6 लाख
  • नोकरीचे पद: फूड टेक्नॉलॉजिस्ट, फूड क्वालिटी अॅश्युरन्स मॅनेजर, फ्रंट लाइन एक्झिक्युटिव्ह इ.

डिप्लोमा इन फ्रंट ऑफिस ऑपरेशन्स

डिप्लोमा इन फ्रंट ऑफिस ऑपरेशन्स कोर्स 6 ते 18 महिन्यांच्या दरम्यान बदलू शकतो जो सर्व हॉटेल आणि हॉस्पिटॅलिटी सेक्टरमध्ये फ्रंट ऑफिस ऑपरेशन्स व्यवस्थापित करण्यासाठी सखोल प्रशिक्षण प्रदान करतो.

सर्व आतिथ्य व्यवस्थापन संस्था, रिसॉर्ट्स, एअरलाइन्स, रेल्वे, हॉटेल्स आणि फास्ट फूड आउटलेट्सना त्यांचे ऑपरेशन करण्यासाठी प्रशिक्षित कर्मचार्‍यांची आवश्यकता असते.

आरक्षण, हॉस्पिटॅलिटी आणि टूरिझममधील आंतरराष्ट्रीय कायदे, अतिथी आणि ग्राहक सेवा व्यवस्थापन, मार्केटिंग कम्युनिकेशन आणि मॅनेजमेंट, हॉटेल अकाउंटिंग सिस्टीम याविषयी माहिती देणारा 10वी परीक्षेनंतर इच्छुक हा हॉटेल मॅनेजमेंट डिप्लोमा निवडू शकतात. विद्यार्थ्यांना व्यावहारिक आणि सैद्धांतिक दोन्ही ज्ञान आणि आधुनिक, सुसज्ज प्रयोगशाळा दिल्या जातात.

कोर्स विषयी थोडक्यात

  • कालावधी: 6 महिने ते 2 वर्षे
  • कोर्स फी: 50 हजार ते 2 लाख
  • पगार: वार्षिक सरासरी वेतन रुपये 2 ते 6 लाख
  • नोकरीचे पद: फ्रंट ऑफिस स्टाफ, फ्रंट ऑफिस एक्झिक्युटिव्ह, कस्टमर सर्विस एक्झिक्युटिव्ह इ.

हॉटेल आणि हॉस्पिटॅलिटी मॅनेजमेंटमध्ये डिप्लोमा

हॉटेल आणि हॉस्पिटॅलिटी मॅनेजमेंटमधील डिप्लोमामधील विद्यार्थ्यांना व्यवसाय, मानवी संसाधने आणि ग्राहक सेवांमध्ये व्यवस्थापकीय पदांसाठी प्रशिक्षण दिले जाते.

हा अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांमध्ये व्यक्तिमत्व विकासापासून संवादापर्यंत सॉफ्ट स्किल्स विकसित करण्यावर भर देतो आणि विद्यार्थ्यांना जीवन बदलणारी अनेक तंत्रे शिकवली जातात.

त्यांना चांगले कपडे घालण्यासाठी आणि कोणत्याही सार्वजनिक संबोधनात स्वतःला सादर करण्यासाठी अनेक मार्गांनी प्रशिक्षण दिले जाते.

अभ्यासक्रमाचा अभ्यासक्रम सिद्धांत आणि व्यावहारिक ज्ञानात विभागलेला आहे. सैद्धांतिकदृष्ट्या, विद्यार्थी निवास ऑपरेशन, अन्न आणि पेय सेवा आणि अन्न आणि पेय सेवा याबद्दल शिकतात.

व्यावहारिकरित्या उमेदवार निवास ऑपरेशन, अन्न उत्पादन आणि पॅटिसरी आणि अन्न आणि पेय सेवांबद्दल शिकतात.

कोर्स विषयी थोडक्यात

  • कालावधी: 3 महिने ते 3 वर्षे
  • कोर्स फी: 15 हजार ते 2 लाख
  • पगार: वार्षिक सरासरी वेतन रुपये 2 ते 6 लाख
  • नोकरीचे पद: फ्रंट ऑफिस स्टाफ, हॉटेल मॅनेजर, रिसॉर्ट मॅनेजर इ.

डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट

डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट हा तीन वर्षांचा पूर्णवेळ डिप्लोमा कोर्स आहे जो रेस्टॉरंट, रिसेप्शन, खोल्या आणि विभागणीबद्दल थोडक्यात कल्पना देण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे.

हा कोर्स प्रामुख्याने विद्यार्थ्यांना हॉटेल आणि हॉस्पिटॅलिटी उद्योगात महत्त्वपूर्ण ऑपरेशनल भूमिका मिळविण्यासाठी आवश्यक ज्ञान, कौशल्ये, दृष्टिकोन, कौशल्ये प्रदान करतो. दहावीच्या परीक्षेनंतर विद्यार्थी हा हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्स निवडू शकतात.

विद्यार्थ्यांना कॉन्फरन्स आणि इव्हेंट्स आयोजित करणे, हॉटेलमध्ये खोलीचे विभाजन व्यवस्थापित करणे, पाहुण्यांना समाधानकारक सेवा प्रदान करणे आणि कार्यक्रम आणि विवाहसोहळ्यांचे नियोजन करण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते.

या कोर्समध्ये फ्रंट ऑफिस ऑपरेशन, बेसिक फूड आणि बेव्हरेज सर्व्हिस, प्रिन्सिपल्स ऑफ मॅनेजमेंट आणि इतर अनेक गोष्टींचा समावेश आहे.

कोर्स विषयी थोडक्यात

  • कालावधी: 3 वर्षे
  • कोर्स फी: 10 हजार ते 2 लाख
  • पगार: वार्षिक सरासरी रुपये 2 ते 20 लाख
  • नोकरीचे पद: हॉटेल मॅनेजर, रेस्टॉरंट मॅनेजर, मेंटेनन्स मॅनेजर इ.

डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट आणि केटरिंग टेक्नॉलॉजी

डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट अँड केटरिंग टेक्नॉलॉजी हा हॉटेल मॅनेजमेंटमधील 2 वर्षांचा पूर्णवेळ डिप्लोमा कोर्स आहे. पूर्वीच्या टप्प्यात आपले करिअर सुरु करण्याची इच्छा असलेले विद्यार्थी 10वीनंतर हा हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्स निवडू शकतात.

हॉस्पिटॅलिटी आणि हॉटेल मॅनेजमेंट इंडस्ट्रीमध्ये करिअर बनवू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी हा कोर्स योग्य आहे. डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट अँड केटरिंग टेक्नॉलॉजी विद्यार्थ्यांना या क्षेत्राचे सखोल ज्ञान देते.

अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांना त्यांची विश्लेषणात्मक आणि व्यावहारिक कौशल्ये वाढविण्यात मदत करतो जे त्यांच्या भविष्यातील व्यवस्थापकीय पदांवर उपयुक्त ठरतील. यामध्ये हाउसकीपिंग मॅनेजमेंट, निवास ऑपरेशन्स, मानव संसाधन व्यवस्थापन, फ्रंट ऑफिस ऑपरेशन आणि बरेच काही समाविष्ट आहे.

कोर्स विषयी थोडक्यात

  • कालावधी: 2 वर्षे
  • कोर्स फी:  20 हजार ते 1.5 लाख
  • पगार: वार्षिक सरासरी प्रार रुपये 2 ते 20 लाख
  • नोकरीचे पद: हॉस्पिटॅलिटी एक्झिक्युटिव्ह, फील्ड पर्यवेक्षक, मार्केटिंग मॅनेजर इ.

लोकप्रिय हॉटेल व्यवस्थापन प्रमाणन अभ्यासक्रम

हॉटेल मॅनेजमेंट सर्टिफिकेट कोर्सेसचा एक फायदा म्हणजे ते तुमच्या करिअरला चालना देण्यासाठी मदत करतात. हॉटेल मॅनेजमेंट सर्टिफिकेशन कोर्स करुन कोणीही स्पर्धेपासून स्वतःला वेगळे करु शकतो. ते उद्योगातील व्यावसायिकांना ओळख देतात कारण या क्षेत्रात बरेच काही आहेत.

  1. अन्न आणि पेय उत्पादनात प्रमाणपत्र
  2. फ्रंट ऑफिस ऑपरेशन्समध्ये प्रमाणपत्र
  3. हाऊसकीपिंगमध्ये प्रमाणपत्र
  4. हॉटेल आणि केटरिंग मॅनेजमेंटमध्ये प्रमाणपत्र

हॉटेल मॅनेजमेंट म्हणजे काय?

हॉटेल व्यवस्थापनामध्ये हॉटेल किंवा रिसॉर्टची प्रशासकीय कामे पाहणे समाविष्ट असते. हॉटेल व्यवस्थापनामध्ये हॉटेल उद्योगाशी संबंधित सर्व गोष्टींचा समावेश होतो, जसे की मार्केटिंग, हॉटेल प्रशासन, केटरिंग व्यवस्थापन, खाती आणि हाउसकीपिंग.

ज्या उमेदवारांना हे माहित आहे की त्यांना कोणत्या क्षेत्रात करिअर करायचे आहे, त्यांच्यासाठी 10वी नंतर हॉटेल मॅनेजमेंट म्हणून ज्ञान आणि अनुभव मिळविण्यासाठी लवकर सुरुवात करण्यापेक्षा आणखी चांगला पर्याय काय आहे. असे विविध डिप्लोमा आणि सर्टिफिकेट कोर्स आहेत जे विद्यार्थी इयत्ता 10 वी नंतर करु शकतात, जे नोकरी-केंद्रित आहेत आणि विद्यार्थ्यांना त्यांच्या करिअरची योजना करण्यात मदत करतात.

हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्स करिअर स्कोप

डिप्लोमा पदवी किंवा व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसह पदवी प्राप्त केल्यानंतर, विद्यार्थी हॉटेल व्यवस्थापक, रेस्टॉरंट व्यवस्थापक, ऑपरेशन्स मॅनेजर, हाउसकीपिंग स्टाफ, फ्रंट ऑफिस मॅनेजर इत्यादींमध्ये गुंतले जातील. करिअरच्या संधींमध्ये एअरलाइन आणि प्रवास, पर्यटन कार्यालये, इव्हेंट मॅनेजमेंट, केटरिंग यांसारख्या क्षेत्रांचा समावेश होतो. कंपन्या, इ.

असे अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यावर, विद्यार्थ्याला ज्ञान, कौशल्ये प्राप्त करण्यासाठी आणि त्यासोबत येणाऱ्या व्यवस्थापन आणि पर्यवेक्षी जबाबदाऱ्या कुशलतेने हाताळण्यासाठी सज्ज होतो. भारत हे जागतिक स्तरावर एक प्रमुख पर्यटन स्थळ आहे, ज्यामुळे हॉटेल आणि आतिथ्य सेवांमध्ये वाढ झाली आहे. लहान वयातच आपले करिअर घडवू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्‍यांच्‍या तुलनेत इंडस्‍ट्रीची वाढ होत असताना भरपूर संधी उपलब्‍ध आहेत.

नोकरी प्रोफाइल

  1. हॉटेल व्यवस्थापक
  2. रेस्टॉरंट व्यवस्थापक
  3. देखभाल व्यवस्थापक
  4. फ्रंट ऑफिस कर्मचारी
  5. फ्रंट ऑफिस एक्झिक्युटिव्ह
  6. ग्राहक सेवा कार्यकारी
  7. अन्नसेवा व्यवस्थापक

हॉटेल व्यवस्थापक

हॉटेल व्यवस्थापक हॉटेलमधील सर्व दैनंदिन कामकाजावर देखरेख करतात आणि धोरणात्मक दिशा देतात. त्यांना सर्व सुरक्षा आणि सेवा मानकांची पूर्तता होत असल्याची खात्री करावी लागेल. हॉटेल व्यवस्थापक पाहुण्यांना दिल्या जाणाऱ्या अन्नाची गुणवत्ता सुनिश्चित करतो, हाऊसकीपिंग व्यावसायिकांच्या कामावर देखरेख करतो आणि व्यवसाय सुरळीत चालण्याची खात्री देतो.

हॉटेल मॅनेजरचे काम ते ज्या संस्थेत कार्यरत आहेत त्या संस्थेच्या आकारानुसार बदलू शकतात. मोठ्या कंपन्यांमध्ये, हॉटेल व्यवस्थापकाचे कर्तव्य कार्यालयातच मर्यादित असते, तर छोट्या कंपन्यांमध्ये त्यांना ग्राहकांशी वारंवार संवाद साधावा लागतो आणि कर्मचारी

पगार: वार्षिक सरासरी रुपये 2 ते 20 लाख

फ्रंट ऑफिस मॅनेजर

फ्रंट ऑफिस मॅनेजरने रिसेप्शनिस्ट, रिझर्व्हेशन क्लर्क, डोअरमन, बेल बॉय, माहिती क्लर्क यांची देखरेख करणे आवश्यक आहे. त्यांनी नियमितपणे खोल्या तपासल्या पाहिजेत आणि ते पाहुण्यांना देऊ केलेल्या सर्व सुविधांनी सुसज्ज आहेत याची खात्री करा. अतिथींच्या विनंत्या वेळेत पूर्ण केल्या जातील याची खात्री करण्यासाठी वेळोवेळी अन्न आणि पेय विभाग आणि हाउसकीपिंग विभाग यांच्यात समन्वय साधण्याची त्यांची नोकरीची जबाबदारी आहे. फ्रंट ऑफिस मॅनेजरकडे समस्यांचे मूल्यांकन, नेतृत्व क्षमता, मजबूत संवाद क्षमता आणि अनेक परस्पर कौशल्ये असणे आवश्यक आहे.

पगार: वार्षिक सरासरी रुपये 2 ते 10 लाख

अन्न सेवा व्यवस्थापक

हॉटेलमधील साफसफाईचा पुरवठा, स्वयंपाकाची भांडी, कटलरी, कागद, तागाचे आणि फर्निचरचा साठा ठेवण्यासाठी अन्न सेवा व्यवस्थापक जबाबदार असतात. हॉटेलमधील सर्व दैनंदिन कर्तव्ये आणि कामकाज व्यवस्थापित करण्याची जबाबदारी त्यांच्याकडे असते.

फूडसर्व्हिस मॅनेजर पाहुण्यांना वेळेवर सेवा दिली जाईल याची खात्री करण्यासाठी स्वयंपाकघर आणि जेवणाचे खोलीतील विविध क्रियाकलापांचे समन्वय साधतात. ते कर्मचार्‍यांशी संबंधित काम देखील करतात, जसे की मुलाखती घेणे, नियुक्त करणे, प्रशिक्षण देणे, पर्यवेक्षण करणे आणि त्यांच्या कामावर त्यांना रेटिंग देणे.

पगार: वार्षिक सरासरी रुपये 2 ते 30 लाख

भारतातील सर्वोत्कृष्ट डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट इन्स्टिट्यूट

हॉटेल मॅनेजमेंटमध्ये डिप्लोमा देणार्‍या अनेक संस्था आहेत. तुम्हाला अधिक स्पष्टता प्रदान करण्यासाठी यापैकी काही शीर्ष संस्था खाली सूचीबद्ध आहेत:

  • VELS विद्यापीठ, चेन्नई
  • कृष्णा कांता हंडीकी राज्य मुक्त विद्यापीठ, गुवाहाटी
  • होप इन्स्टिट्यूट ऑफ हॉस्पिटॅलिटी मॅनेजमेंट दिल्ली
  • कॉलेज ऑफ हॉस्पिटॅलिटी अॅडमिनिस्ट्रेशन, जयपूर
  • गार्डन सिटी युनिव्हर्सिटी