 |
| Image Source |
Veterinary Courses After 10th | 10वी नंतर पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम
पशुवैद्यकीय शास्त्र म्हणजे
प्राण्यांवर उपचार करण्याचे शास्त्र. 10 वी नंतरच्या पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमांमध्ये
प्राण्यांच्या वैद्यकीय सेवा, प्राण्यांचे पोषण, प्राण्यांच्या आजाराचे निदान आणि उपचार,
प्राण्यांचे वर्तन आणि बरेच काही यासह अनेक विषयांचा समावेश होतो. थोडक्यात, हा प्राणी
चिकित्सक अभ्यासक्रम आहे.
ज्या लोकांना प्राण्यांची
आवड आहे, ज्यांना प्राण्यांची सेवा करण्याची इच्छा आहे ते इ. 10वी नंतर पशुवैद्यकीय
अभ्यासक्रमाची निवड करुन आपली इच्छा व करिअर करु शकतात.
10वी नंतरचे पशुवैद्यकीय
अभ्यासक्रम प्राणी वैद्यकीय अभ्यासक्रम म्हणून ओळखले जातात. 10वी नंतर विदयार्थी फक्त
डिप्लोमा स्तरावरील पशुवैद्यकीय अभ्यास करु शकतात कारण बहुतेक पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम
इ. 12वी पूर्ण केलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी खुले आहेत.
10वी नंतर पशुवैद्यकीय
पदविका अभ्यासक्रम उपलब्ध करुन देणाऱ्या कोणत्याही पशुवैद्यकीय संस्थेत उमेदवार नोंदणी
करु शकतात. भारतातील विविध सरकारी आणि खाजगी महाविद्यालये 10वी नंतर पशुवैद्यकीय पदविका
अभ्यासक्रम उपलब्ध करुन देतात.
प्रवेश
प्रक्रिया महाविद्यालयानुसार बदलते. काही महाविद्यालये 10वी नंतर पशुवैद्यकीय
अभ्यासक्रमात थेट प्रवेश घेतात तर काही महाविद्यालये गुणवत्ता यादी किंवा प्रवेश
परीक्षेच्या आधारे प्रवेश देतात.
10वी नंतरच्या पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमांची यादी
इ.
10वी उत्तीर्ण झालेल्या विदयार्थ्यांना खालील प्रमाणे पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमांना
प्रवेश घेता येतो, परंतू त्यासाठी विदयार्थ्यांनी एस.एस.सी. परीक्षा किमान 50
टक्के गुणांसह उत्तीर्ण असले पाहिजे.
पशुसंवर्धन कामगार पदविका
10वी
नंतरचा हा पशुवैद्यकीय डिप्लोमा, नावाप्रमाणेच, प्राणी आणि प्राण्यांच्या चाचणी
आणि पुनरुत्पादनाशी संबंधित आहे. पशुसंवर्धन हा तांत्रिक दृष्टीने कृषी विभाग आहे.
पशुपालन हे एक करिअर आहे जे पशु कल्याण, पशुधन प्रजनन आणि संगोपन यासारख्या समस्यांशी
संबंधित आहे. या अभ्यासक्रमाचा मुख्य उद्देश म्हणजे जनावरे, फायबर, दूध, अंडी आणि इतर
फायदेशीर उत्पादने देणा-या प्राण्यांची काळजी घेणे, प्रजनन करणे आणि त्यांचे पालन करणे
हे आहे.
या कोर्समध्ये पशुसंवर्धनाचा इतिहास देखील शिकवला जातो, ज्यामध्ये निओलिथिक क्रांतीचा
समावेश होता, जेव्हा मानवांनी पहिल्यांदा पाळीव प्राणी पाळण्यास सुरुवात केली.
पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय डिप्लोमा
डिप्लोमा
इन अॅनिमल हस्बंड्री हा डिप्लोमा इन अॅनिमल हेल्थकेअर सारखाच कोर्स आहे.
पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसायातील डिप्लोमाचा कालावधी 2 वर्षाचा आहे. या
कोर्समध्ये, विदयार्थी प्राण्यांमधील डेअरी तंत्रज्ञानाबद्दल अधिक ज्ञान संपादन
करतात.
विदयार्थ्यांना
दुग्धव्यवसायाबद्दल सैद्धांतिक आणि व्यावहारिक ज्ञान दोन्ही मिळेल. डिप्लोमा पूर्ण
झाल्यानंतर, अर्थातच, एमेदवार गाय फार्म, गोट फार्म, डेअरी फार्म, पशुवैद्यकीय
रुग्णालये, पशु चिकित्सालय इत्यादींमध्ये नोकरीच्या संधी मिळू शकतात.
डिप्लोमा इन व्हेटरनरी असिस्टंट
पशुवैद्यकीय सहाय्यक डिप्लोमा हे पशुवैद्यकीय
सेवेतील अल्पकालीन अभ्यासक्रम आहे. पशुवैद्यकीय सहाय्यकाच्या महत्त्वाच्या
जबाबदाऱ्यांमध्ये पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळेची देखभाल करणे, पशुवैद्यकीय
शल्यचिकित्सकांशी सहयोग करणे आणि डॉक्टरांच्या अडचणी सोडवणे यांचा समावेश होतो.
10वी नंतरचे असे पशुवैद्यकीय पदविका अभ्यासक्रम
प्राण्यांची काळजी आणि देखभाल, प्राण्यांची स्वच्छता, पशुखाद्य, पशुखाद्य आणि इतर
विविध विषयांबद्दल शिकवतील. पशुवैद्यकीय सहाय्यक डिप्लोमा अभ्यासक्रमाचा कालावधी 1
ते 2 वर्षे आहे.
10वी नंतर असे पशुवैद्यकीय पदविका अभ्यासक्रम पूर्ण
केल्यानंतर उमेदवार हॉस्पिटल, फार्मसी, एनजीओ, प्राणीसंग्रहालय आणि इतर ठिकाणी काम
करु शकतात.
डिप्लोमा इन डेअरी टेक्नॉलॉजी
डेअरी
टेक्नॉलॉजीचा डिप्लोमा हा एक दूध उत्पादन अभ्यासक्रम आहे ज्याचा कालावधी सरासरी 1
ते 3 वर्षे आहे. या अभ्यासक्रमामध्ये
विदयार्थ्यांना दुग्धजन्य पदार्थांबद्दल खूप काही शिकायला मिळेल जसे की जास्त
प्रमाणात दूध देणाऱ्या प्राण्यांच्या जाती, कृत्रिम दुधाचे उत्पादन, दुग्धजन्य
पदार्थांचे प्रकार, यंत्रांच्या मदतीने दुग्धजन्य पदार्थांचे उत्पादन, द्रवपदार्थ
दुधावर प्रक्रिया, दुधाची गुणवत्ता आणि बरेच काही. कोर्स पूर्ण केल्यानंतर,
उमेदवार डेअरी फार्म, डेअरी उत्पादन कारखाना, दूध उत्पादन फार्म, क्लिनिक
इत्यादींमध्ये काम करु शकतात.
डिप्लोमा इन व्हेटरनरी लॅब टेक्निशियन
हा
पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळा तंत्रज्ञ अभ्यासक्रम आहे. या कोर्सचा सरासरी कालावधी 1 ते
2 वर्षे आहे. पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळेची देखभाल करणे हे तंत्रज्ञांचे मुख्य काम
आहे.
या
कोर्समध्ये, विदयार्थी पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळेत वापरल्या जाणा-या उपकरणांचे
प्रकार, रसायने, साधने, इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे, संगणक इत्यादींबद्दल जाणून घेतात.
तसेच,
प्रयोगशाळा तंत्रज्ञ योग्य स्वच्छता रसायनांसह प्रयोगशाळा स्वच्छ करण्याचे काम
करतात. अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर, उमेदवारांना पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळेत लॅब
तंत्रज्ञ म्हणून नोकरी मिळू शकते.
डेअरी फार्मिंग मध्ये डिप्लोमा
डेअरी
फार्मिंगचा डिप्लोमा हा दूध उत्पादन अभ्यासक्रम आहे. अभ्यासक्रमाचा कालावधी 1 ते 2
वर्षे आहे. या कोर्समध्ये यंत्राच्या साहाय्याने दूध उत्पादनाच्या पद्धती, दूध
देणाऱ्या जनावरांना योग्य पोषण आहार देणे, दुधापासून दुग्धजन्य पदार्थांचे प्रकार
तयार करणे, जनावरांच्या कचऱ्याचा वापर, जनावरांच्या मूत्राचा वापर इत्यादी पद्धती
शिकवल्या जातात.
प्राणी
आणि शेती या दोन्हींप्रमाणे हा कोर्स करु शकतो. कोर्स पूर्ण केल्यानंतर विदयार्थी
स्वतःचा डेअरी फार्म सुरु करु शकतात कारण डेअरी फार्मिंगचे भविष्य खूप उज्ज्वल
आहे.
पशुवैद्यकीय फार्मसीमध्ये प्रमाणपत्र
पशुवैद्यकीय फार्मसी प्रमाणपत्र हा एक वैद्यकीय अभ्यासक्रम
आहे जो प्राण्यांच्या औषधांवर लक्ष केंद्रित करतो. पशुवैद्यक आणि औषधे,
प्राण्यांच्या औषधांचे प्रकार, विशिष्ट परिस्थितीसाठी काही औषधे, आजारांसाठी औषध,
जननक्षमतेसाठी औषध आणि इतर विषयांचा या अभ्यासक्रमात समावेश केला जाईल.
दहावीनंतरचे असे पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम हे
फार्मासिस्ट होण्यास इच्छुक असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी आहेत. विद्यार्थ्यांमध्ये,
हा सर्वात लोकप्रिय पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमांपैकी एक आहे. बहुसंख्य पशुवैद्यकीय
संस्था हा पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम 12वी नंतर देतात, तर काही भारतीय महाविद्यालये
10वी नंतर पशुवैद्यकीय फार्मसी प्रमाणपत्र सुविधा देखील देतात.
10वी नंतर असे पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर
विदयार्थ्यांना फार्मास्युटिकल व्यवसायात काम मिळू शकते. तसेच सार्वजनिक
क्षेत्रातही काम मिळू शकते.
या
कोर्सनंतर विदयार्थी पशुवैद्यकीय सल्लागार, फार्मासिस्ट दुकान व्यवस्थापक, पशुवैद्यकीय
अधिकारी, विक्री प्रतिनिधी इ. पदांवर काम
करु शकतात.
सारांष
10वी नंतरचे पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम ही विज्ञानाची
एक शाखा आहे जी प्राण्यांमधील रोग, विकृती आणि जखमांचे प्रतिबंध, निदान आणि
उपचारांशी संबंधित आहे.
हे अभ्यासक्रम दोन ते सहा वर्षांपर्यंत कुठेही चालू
शकतात. या अभ्यासक्रमासाठी भारतात सरासरी फी रु.7 ते 50 हजाराच्या दरम्यान संस्थेवर
अवलंबून असेल. सरकारी आणि खाजगी दोन्ही क्षेत्र रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करुन
देतात. 10वी नंतरच्या पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमांची निवड विदयार्थी मोठ्या संख्येने करत
असून या कोर्सधारकांना जास्त मागणी आहे.
10वी
नंतर पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमाविषयी वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
पशुपालन
म्हणजे काय?
पशुपालन हे एक करिअर आहे जे पशु कल्याण, पशुधन
प्रजनन आणि संगोपन यासारख्या समस्यांशी संबंधित आहे.
पशुवैद्यकीय
शास्त्र म्हणजे काय?
10वी नंतरचे पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम ही विज्ञानाची
एक शाखा आहे जी प्राण्यांमधील रोग, विकृती आणि दुखापतींच्या प्रतिबंध, निदान आणि
उपचारांशी संबंधित आहे.
पशुवैद्यकीय कोर्ससाठी पात्रता
काय आहे?
पदवी-स्तरीय
अभ्यासक्रमांसारखा योग्य पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम करण्यासाठी उमेदवार किमान 12वी
उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे.
10वी
नंतर पशुवैद्यकीय फार्मसी करता येते का?
बहुसंख्य पशुवैद्यकीय संस्था हा पशुवैद्यकीय
अभ्यासक्रम 12 वी नंतर देतात, तर काही भारतीय महाविद्यालये 10 वी नंतर पशुवैद्यकीय
फार्मसी प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम सुविधा देखील देतात.
पशुवैद्यकीय
अभ्यासक्रमासाठी फी किती आहे?
भारतातील फी संस्थेवर अवलंबून 7 ते 50 हजाराच्या
दरम्यान असते.
डिप्लोमा-स्तरीय पशुवैद्यकीय
अभ्यासक्रमानंतर पदवी-स्तरीय पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम करता येतो का?