Image Source

संगणक नेटवर्क म्हणजे काय? | What Is Computer Network in Marathi

संगणक नेटवर्क म्हणजे परस्पर जोडलेल्या संगणकीय उपकरणांचा संदर्भ, जे डेटाची देवाणघेवाण करु शकतात आणि संसाधने एकमेकांशी सामायिक करु शकतात.

ही नेटवर्क उपकरणे भौतिक किंवा वायरलेस तंत्रज्ञानावर माहिती प्रसारित करण्यासाठी नियमांची प्रणाली वापरतात, ज्याला संप्रेषण प्रोटोकॉल म्हणतात.

1) संगणक नेटवर्क कसे कार्य करते?

नोड्स आणि लिंक्स हे कॉम्प्युटर नेटवर्किंगमधील मूलभूत बिल्डिंग ब्लॉक्स आहेत. नेटवर्क नोड डेटा कम्युनिकेशन उपकरणे, जसे की मॉडेम, हब किंवा, स्विच किंवा डेटा टर्मिनल उपकरण, जसे की दोन किंवा अधिक संगणक आणि प्रिंटर.

दुवा दोन नोड्सला जोडणाऱ्या ट्रान्समिशन मीडियाचा संदर्भ देते. दुवे भौतिक असू शकतात, जसे की केबल वायर किंवा ऑप्टिकल फायबर किंवा वायरलेस नेटवर्कद्वारे वापरलेली मोकळी जागा.

कार्यरत संगणक नेटवर्कमध्ये, नोड्स नियम किंवा प्रोटोकॉलच्या संचाचे पालन करतात जे लिंक्सद्वारे इलेक्ट्रॉनिक डेटा कसा पाठवायचा आणि कसा प्राप्त करायचा हे परिभाषित करतात. संगणक नेटवर्क आर्किटेक्चर या भौतिक आणि तार्किक घटकांची रचना परिभाषित करते. हे नेटवर्कचे भौतिक घटक, कार्यात्मक संस्था, प्रोटोकॉल आणि प्रक्रियांसाठी तपशील प्रदान करते.

संगणक नेटवर्कचे कार्य

संगणक नेटवर्क प्रथम 1950 च्या उत्तरार्धात लष्करी आणि संरक्षण क्षेत्रात वापरण्यासाठी तयार केले गेले. ते सुरुवातीला टेलिफोन लाईन्सवर डेटा प्रसारित करण्यासाठी वापरले जात होते आणि त्यांचे व्यावसायिक आणि वैज्ञानिक अनुप्रयोग मर्यादित होते. इंटरनेट तंत्रज्ञानाच्या आगमनाने, संगणक नेटवर्क उद्योगांसाठी अपरिहार्य बनले आहे.

आधुनिक काळातील नेटवर्क सोल्यूशन्स कनेक्टिव्हिटीपेक्षा अधिक वितरीत करतात. ते आजच्या व्यवसायाच्या डिजिटल परिवर्तन आणि यशासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत. अंतर्निहित नेटवर्क क्षमता अधिक प्रोग्राम करण्यायोग्य, स्वयंचलित आणि सुरक्षित झाल्या आहेत.

2) आधुनिक संगणक नेटवर्क काय करु शकतात?

अनेक "ओव्हरले" नेटवर्क तयार करण्यासाठी अंतर्निहित भौतिक नेटवर्क इन्फ्रास्ट्रक्चर तार्किकरित्या विभाजित केले जाऊ शकते. आच्छादन संगणक नेटवर्कमध्ये, नोड्स अक्षरशः जोडलेले असतात, आणि डेटा त्यांच्यामध्ये एकाधिक भौतिक मार्गांद्वारे प्रसारित केला जाऊ शकतो. उदाहरणार्थ, अनेक एंटरप्राइझ नेटवर्क इंटरनेटवर आच्छादित आहेत.

i. ऑटोमेशन आणि मॉनिटरिंग

आधुनिक नेटवर्किंग सेवा भौतिकरित्या वितरित संगणक नेटवर्कशी जोडतात. या सेवा मोठ्या प्रमाणात, उच्च-कार्यक्षमता नेटवर्क तयार करण्यासाठी ऑटोमेशन आणि मॉनिटरिंगद्वारे नेटवर्क कार्ये ऑप्टिमाइझ करु शकतात. नेटवर्क सेवा मागणीच्या आधारे वाढ किंवा कमी केल्या जाऊ शकतात.

ii. बदलत्या परिस्थितीला त्वरीत प्रतिसाद द्या

अनेक संगणक नेटवर्क सॉफ्टवेअर-परिभाषित आहेत. डिजिटल इंटरफेस वापरुन वाहतूक मध्यवर्ती मार्गाने आणि नियंत्रित केली जाऊ शकते. हे संगणक नेटवर्क आभासी वाहतूक व्यवस्थापनास समर्थन देतात.

iii. डेटा सुरक्षा प्रदान करा

सर्व नेटवर्किंग सोल्यूशन्स एन्क्रिप्शन आणि ऍक्सेस कंट्रोल सारख्या अंगभूत सुरक्षा वैशिष्ट्यांसह येतात. नेटवर्क अधिक सुरक्षित करण्यासाठी अँटीव्हायरस सॉफ्टवेअर, फायरवॉल आणि अँटीमालवेअर यांसारखे तृतीय-पक्ष उपाय एकत्रित केले जाऊ शकतात.

3) संगणक नेटवर्क आर्किटेक्चरचे प्रकार कोणते आहेत?

संगणक नेटवर्क डिझाइन दोन व्यापक श्रेणींमध्ये येते:

1. क्लायंट-सर्व्हर आर्किटेक्चर

या प्रकारच्या संगणक नेटवर्कमध्ये, नोड्स सर्व्हर किंवा क्लायंट असू शकतात. सर्व्हर नोडस् क्लायंट नोड्सना मेमरी, प्रोसेसिंग पॉवर किंवा डेटा यासारखी संसाधने प्रदान करतात. सर्व्हर नोड्स क्लायंट नोड वर्तन देखील व्यवस्थापित करु शकतात.

क्लायंट एकमेकांशी संवाद साधू शकतात, परंतु ते संसाधने सामायिक करत नाहीत. उदाहरणार्थ, एंटरप्राइझ नेटवर्कमधील काही संगणक उपकरणे डेटा आणि कॉन्फिगरेशन सेटिंग्ज संग्रहित करतात. ही उपकरणे नेटवर्कमधील सर्व्हर आहेत. क्लायंट सर्व्हर मशीनला विनंती करुन या डेटामध्ये प्रवेश करु शकतात.

2. पीअर-टू-पीअर आर्किटेक्चर

पीअर-टू-पीअर (P2P) आर्किटेक्चरमध्ये, कनेक्ट केलेल्या संगणकांना समान अधिकार आणि विशेषाधिकार आहेत. समन्वयासाठी मध्यवर्ती सर्व्हर नाही. संगणक नेटवर्कमधील प्रत्येक उपकरण क्लायंट किंवा सर्व्हर म्हणून कार्य करु शकते.

प्रत्येक समवयस्क त्याची काही संसाधने, जसे की मेमरी आणि प्रक्रिया शक्ती, संपूर्ण संगणक नेटवर्कसह सामायिक करु शकतो. उदाहरणार्थ, काही कंपन्या P2P आर्किटेक्चरचा वापर मेमरी वापरणारे ऍप्लिकेशन होस्ट करण्यासाठी करतात, जसे की 3-D ग्राफिक रेंडरिंग, एकाधिक डिजिटल उपकरणांवर.

4) नेटवर्क टोपोलॉजी म्हणजे काय?

नोड्स आणि लिंक्सच्या व्यवस्थेला नेटवर्क टोपोलॉजी म्हणतात. भिन्न परिणाम मिळविण्यासाठी ते वेगवेगळ्या प्रकारे कॉन्फिगर केले जाऊ शकतात. नेटवर्क टोपोलॉजीचे काही प्रकार आहेत:

i. बस टोपोलॉजी

प्रत्येक नोड फक्त दुसर्‍या नोडशी जोडलेला असतो. नेटवर्क कनेक्शनवर डेटा ट्रान्समिशन एका दिशेने होतो.

ii. रिंग टोपोलॉजी

प्रत्येक नोड दोन इतर नोड्सशी जोडलेला असतो, एक रिंग बनवतो. डेटा द्वि-दिशेने प्रवाहित होऊ शकतो. तथापि, एकल नोड अपयश संपूर्ण नेटवर्क खाली आणू शकते.

iii. स्टार टोपोलॉजी

मध्यवर्ती सर्व्हर नोड एकाधिक क्लायंट नेटवर्क उपकरणांशी जोडलेला आहे. हे टोपोलॉजी चांगले कार्य करते कारण डेटाला प्रत्येक नोडमधून जावे लागत नाही. ते अधिक विश्वासार्ह देखील आहे.

iv. जाळी टोपोलॉजी

प्रत्येक नोड इतर अनेक नोड्सशी जोडलेला असतो. संपूर्ण मेश टोपोलॉजीमध्ये, प्रत्येक नोड नेटवर्कमधील प्रत्येक इतर नोडशी जोडलेला असतो.

5) एंटरप्राइझ संगणक नेटवर्कचे प्रकार कोणते आहेत?

संस्थेच्या आकार आणि आवश्यकतांवर अवलंबून, तीन सामान्य प्रकारचे एंटरप्राइझ खाजगी नेटवर्क आहेत:

i. लोकल एरिया नेटवर्क (LAN)

LAN ही आकार आणि भूगोलात मर्यादित असलेली परस्पर जोडलेली प्रणाली आहे. हे सामान्यत: एकाच कार्यालयात किंवा इमारतीमध्ये संगणक आणि उपकरणे जोडते. हे लहान कंपन्यांद्वारे किंवा लहान-स्केल प्रोटोटाइपिंगसाठी चाचणी नेटवर्क म्हणून वापरले जाते.

ii. वाइड एरिया नेटवर्क (WAN)

इमारती, शहरे आणि अगदी देशांपर्यंत पसरलेल्या एंटरप्राइझ नेटवर्कला वाइड एरिया नेटवर्क (WAN) म्हणतात. लोकल एरिया नेटवर्क्सचा वापर जवळच्या परिसरात उच्च वेगाने डेटा प्रसारित करण्यासाठी केला जातो, तर WAN सुरक्षित आणि विश्वासार्ह असलेल्या लांब-अंतराच्या संप्रेषणासाठी सेट केले जातात.

SD-WAN किंवा सॉफ्टवेअर-परिभाषित WAN हे सॉफ्टवेअर तंत्रज्ञानाद्वारे नियंत्रित केलेले आभासी WAN आर्किटेक्चर आहे. SD-WAN अधिक लवचिक आणि विश्वासार्ह कनेक्टिव्हिटी सेवा देते ज्या सुरक्षितता आणि सेवेच्या गुणवत्तेचा त्याग न करता अनुप्रयोग स्तरावर नियंत्रित केल्या जाऊ शकतात.

iii. सेवा प्रदाता नेटवर्क

सेवा प्रदाता नेटवर्क ग्राहकांना प्रदात्याकडून नेटवर्क क्षमता आणि कार्यक्षमता भाड्याने देण्याची परवानगी देतात. नेटवर्क सेवा प्रदात्यांमध्ये दूरसंचार कंपन्या, डेटा वाहक, वायरलेस कम्युनिकेशन प्रदाता, इंटरनेट सेवा प्रदाते आणि हाय-स्पीड इंटरनेट ऍक्सेस प्रदान करणारे केबल टेलिव्हिजन ऑपरेटर यांचा समावेश असू शकतो.

iv. क्लाउड नेटवर्क

वैचारिकदृष्ट्या, क्लाउड नेटवर्क हे क्लाउड-आधारित सेवेद्वारे वितरीत केलेल्या पायाभूत सुविधांसह WAN म्हणून पाहिले जाऊ शकते. संस्थेच्या काही किंवा सर्व नेटवर्क क्षमता आणि संसाधने सार्वजनिक किंवा खाजगी क्लाउड प्लॅटफॉर्ममध्ये होस्ट केली जातात आणि मागणीनुसार उपलब्ध केली जातात. या नेटवर्क संसाधनांमध्ये व्हर्च्युअल राउटर, फायरवॉल, बँडविड्थ आणि नेटवर्क मॅनेजमेंट सॉफ्टवेअर, आवश्यकतेनुसार इतर साधने आणि कार्ये उपलब्ध असू शकतात.

व्यवसाय आज टाइम-टू-मार्केटला गती देण्यासाठी, स्केल वाढवण्यासाठी आणि खर्च प्रभावीपणे व्यवस्थापित करण्यासाठी क्लाउड नेटवर्कचा वापर करतात. क्लाउड नेटवर्क मॉडेल आधुनिक उद्योगांसाठी अनुप्रयोग तयार करण्यासाठी आणि वितरित करण्यासाठी मानक दृष्टीकोन बनले आहे.

6) AWS संगणक नेटवर्किंग सेवा काय आहेत?

AWS नेटवर्किंग सेवा एंटरप्राइझना प्रदान करण्यासाठी डिझाइन केल्या आहेत:

i. नेटवर्क सुरक्षा

गोपनीयता आणि अखंडता सुनिश्चित करण्यासाठी आणि सर्वोच्च जागतिक नेटवर्क सुरक्षा मानकांची पूर्तता करण्यासाठी AWS पायाभूत सुविधांचे 24/7 निरीक्षण केले जाते.

ii. नेटवर्क उपलब्धता

AWS कडे जगभरात कुठेही उच्च उपलब्धता वितरीत करण्यासाठी आवश्यक असलेली जागतिक पायाभूत सुविधा आहे.

iii. नेटवर्क कामगिरी

AWS नेटवर्क सेवा कमीत कमी वेळेसह उच्च-गती कार्यप्रदर्शन देतात.

7) AWS नेटवर्किंग सेवा कशी वापरायची?

AWS नेटवर्किंग सेवा खालील वापर प्रकरणांसाठी उपलब्ध आहेत:

i. नेटवर्किंग फाउंडेशन

या सेवा व्हर्च्युअल प्रायव्हेट क्लाउड्स (व्हीपीसी) आणि ऑन-प्रिमाइस नेटवर्क्सला व्हीपीसीसह जोडण्यासाठी उपाय देतात. Amazon VPC, AWS ट्रान्झिट गेटवे आणि AWS खाजगी लिंक तुमच्या नेटवर्किंग आवश्यकता पूर्ण करण्यासाठी ऑप्टिमाइझ केलेले उपाय प्रदान करतात.

ii. नेटवर्क सुरक्षा

AWS शील्ड, AWS WAF आणि AWS फायरवॉल मॅनेजर यासारख्या सेवा तुमच्या AWS क्लाउड नेटवर्क आणि ॲप्लिकेशन्सचे सायबर हल्ल्यांपासून संरक्षण करतात.