वाचन आणि लेखन या एकाच नाण्याच्या दोन बाजू आहेत, कारण चांगले वाचता आले की, चांगले लिहिता येते. ही दोन्ही आवश्यक कौशल्ये आहेत, तथापि, त्यांचे महत्त्व संदर्भ वैयक्तिक उद्दिष्टांवर अवलंबून बदलू शकते.
वाचन हा ज्ञान मिळविण्याचा सर्वात महत्वाचा मार्ग
आहे. त्यामुळे वाचन कौशल्य सुधारण्यासाठी, अधिक सातत्यपूर्ण आणि अधिक आकलनासह वाचता
आले पाहिजे त्यासाठी खालील धोरणांचे अनुसरण करा.
वाचन हे केवळ शाळेतील कामकाजापुरते मर्यादित राहात
नाही तर, तर दैनंदिन कामांमध्ये ते मोठी भूमिका बजावते, मग ते कामावर असो किंवा कुठेही.
एक चांगला वाचक असण्याचा अर्थ असा आहे की तुम्ही जे वाचत आहात ते तुम्ही सहजपणे समजू
शकता, ज्यामुळे इतरांशी संवाद साधणे सोपे होते.
या लेखामध्ये वाचन कौशल्ये इतके महत्त्वाचे का
आहेत, तुम्ही जे वाचता ते समजून घेतल्याने तुमचे वाचन सुधारण्यास कशी मदत होते आणि
एक चांगला वाचक कसा बनता येईल यावर लक्ष केंद्रित केलेले आहे.
वाचन कौशल्ये
वाचनामध्ये वाचन कौशल्ये काय आहेत हे समजून घेणे
म्हणजे लिखित शब्द आणि वाक्यांचा अर्थ लावणे, समजणे आणि वेगळे करणे. एक चांगला वाचक
असणे खूप महत्वाचे आहे, विशेषत: जेव्हा तुम्हाला ईमेल, संदेश, पत्रे आणि बरेच काही
यासारख्या गोष्टी समजून घेणे आणि प्रतिसाद देणे आवश्यक असते. शिवाय, जर तुम्ही वाचण्यात
चांगले असाल, तर तुम्ही लिहिण्यातही चांगले असाल आणि संवाद साधताना तुम्ही कमी चुका
कराल.
याव्यतिरिक्त, वाचन कौशल्ये कामाच्या ठिकाणी प्रभावी
लिखित संप्रेषणासाठी योगदान देऊ शकतात, परिणामी कमी गैरसमज आणि गैरसंवाद कमी होतात.
वाचन कौशल्यांमध्ये अनेक प्रमुख पैलू समाविष्ट
आहेत जे एकूण साक्षरता कौशल्ये विकसित करण्यासाठी एकत्रितपणे कार्य करतात, जसे की आकलन,
प्रवाहीपणा, शब्दसंग्रह आणि वाचकांना मजकूराचा अर्थ लावण्यात आणि अर्थ समजण्यास मदत
करतात.
उत्तम वाचन आकलनासाठी धोरणे
वाचन आकलनामध्ये तुम्ही वाचत असलेला मजकूर समजून
घेण्यात आहे. ही प्रक्रिया अनेक साक्षरता कौशल्ये आणि तंत्रे वापरते. प्रवाहीपणा, संदर्भातील
संकेत आणि नवीन शब्दांचे डिकोडिंग हे सर्व प्रभावी वाचन आकलनात महत्त्वपूर्ण योगदान
देतात. सामान्यतः, उच्च पातळीचे वाचन आकलन प्रदर्शित करणारे खालील प्रमुख कौशल्ये प्रदर्शित
करतात.
माहिती लक्षात ठेवणे
वाचन आकलनाची गुरुकिल्ली म्हणजे आपण जे वाचतो ते
टिकवून ठेवणे. माहिती टिकवून ठेवणे ही आकलनाची गुरुकिल्ली आहे. तुमच्या सारांश कौशल्याचा
सराव करुन आणि तुम्ही जे वाचले आहे ते लक्षात ठेवून तुमचे वाचन आकलन आणखी सुधारले जाऊ
शकते.
निष्कर्ष क्षमता
अनुमान काढण्याच्या क्षमतेसाठी वाचन आकलनासाठी
देखील अनुमान आवश्यक आहे. मजकुरातील माहिती तुमच्या स्वतःच्या कल्पना आणि मतांशी जोडून
तुम्ही काय वाचता हे समजण्यास अनुमान तुम्हाला मदत करतात.
महासागरातील प्लॅस्टिकबद्दल लेख वाचताना, तुम्ही
असा अंदाज लावू शकता की पुनर्वापरामुळे प्लास्टिक कचऱ्याचे प्रमाण कमी होऊ शकते. जेव्हा
मजकूराचा उद्देश आणि अर्थ स्पष्टपणे सांगितलेला नसतो तेव्हा तुम्ही त्याचा अर्थ काढता.
कल्पनांमध्ये संबंध निर्माण करुन आणि निष्कर्ष काढून धारणा वाढवणे देखील शक्य आहे.
शब्दसंग्रह
एक विस्तृत शब्दसंग्रह तुमची वाचन आकलन कौशल्ये
तुमच्या शब्दसंग्रहाच्या रुंदीच्या थेट प्रमाणात आहे. अपरिचित शब्दांचा उलगडा करणे
आणि ज्ञात संज्ञांशी त्यांचे संबंध ओळखणे तुम्हाला अर्थपूर्ण कनेक्शन तयार करण्यास,
नवीन कल्पना निर्माण करण्यास आणि मजकूर अधिक प्रभावीपणे समजून घेण्यास अनुमती देते.
उच्च पातळीच्या प्रवाहामध्ये अनेक घटक असतात, त्यातील
प्राथमिक म्हणजे सहजतेने आणि स्पष्टपणे वाचण्याची क्षमता. वाचन प्रवाह राखण्यासाठी
अपरिचित शब्दसंग्रहाचे जलद डीकोडिंग महत्त्वपूर्ण आहे, ज्यामुळे आकलनावर लक्षणीय परिणाम
होतो. वर्धित वाचन प्रवाह वाचन सामग्रीचे जलद आकलन करण्यास सक्षम करते, चांगले आकलन
सुलभ करते.
शब्द व्याख्या मध्ये प्रवीणता
शब्द परिभाषित करणे हे एक कौशल्य आहे जे आपण ऐकलेले
परंतु कधीही लिहिलेले शब्द ध्वनीत करण्याच्या आपल्या क्षमतेवर अवलंबून असते. फोनेमिक
जागरुकता, जी शब्दांमधील वैयक्तिक आवाज ओळखण्याची आणि त्या ध्वनींना अक्षरांशी जोडण्याची
क्षमता आहे. एखादे अक्षर किंवा अक्षरांचा समूह त्यांनी काढलेल्या ध्वनीशी जोडणे
"ध्वनी काढणे" किंवा शब्द डीकोड करणे महत्वाचे आहे.
वाचन कौशल्य कसे सुधारावे
अनेक मार्गांनी तुमचे वाचन कौशल्य मजबूत करणे शक्य
आहे. प्रत्येक वेळी जेव्हा तुम्हाला अपरिचित शब्दसंग्रह आढळतात तेव्हा नोट्स बनवा किंवा
तुमचा प्रवाह सुधारण्यासाठी वेगवान वाचनाचा सराव करा.
तुमची वाचन कौशल्ये सुधारण्यासाठी खालील धोरणांचे अनुसरण करा.
सारांष लिहा
तुम्ही जे वाचता त्याचा सारांश लक्षात घेऊन वाचन
कौशल्य सुधारले जाऊ शकते. तुमच्या स्वतःच्या शब्दात आणि तुमच्या स्वतःच्या अद्वितीय
दृष्टीकोनातून नोट्स घेतल्याने तुम्ही जे वाचता त्याबद्दल विशिष्ट तपशील आणि मध्यवर्ती
विषय लक्षात ठेवण्यास भाग पाडतात.
तुम्ही जे वाचता ते टिकवून ठेवण्यासाठी आणि समजून
घेण्यासाठी, तुम्हाला कदाचित एखाद्या मित्रासोबत माहिती शेअर करा किंवा एक छोटा सारांश
लिहा.
वाचताना, नोट्स घ्या
वाचताना नोट्स घेणे ही तुमची
वाचन कौशल्ये मजबूत करण्यासाठी आणखी एक प्रभावी पद्धत आहे. लेखकाच्या भाषेच्या निवडींची
अधिक सखोल माहिती मिळविण्यासाठी तुम्ही काल्पनिक कादंबरी वाचताना नोट्स घेऊ शकता किंवा
विज्ञान जर्नल वाचताना तुम्ही नवीन शब्दसंग्रह लिहू शकता.
तुम्ही जे वाचता त्याबद्दल तुम्ही
प्रश्न विचारु शकता आणि तुम्ही नोट्स प्रभावीपणे घेता तेव्हा कनेक्शन बनवू शकता.
त्याचप्रमाणे, तक्ते, सारण्या
आणि आकृत्या थीम आणि कल्पना स्पष्ट करु शकता आणि आपल्या वाचनातून निष्कर्ष काढण्यास
मदत करु शकता. सारांश, टिपणे यांसारखे आकलन सराव अत्यंत फायदेशीर ठरु शकतात.
वाचन रणनीती वापरा
तुम्ही विविध मजकूर वाचत असताना
अनेक महत्त्वाच्या धोरणांचा अवलंब करुन तुमचे आकलन वाढवू शकता. तुम्ही मजकूराचे पूर्वावलोकन
केल्यास, तुम्ही त्याची रचना माहितीपूर्ण, प्रेरक किंवा सूचनात्मक म्हणून ओळखू शकता.
तुम्ही वेगवेगळ्या मजकुराची मुख्य
वैशिष्ट्ये देखील ओळखू शकता, जसे की केंद्रीय थीम, समस्या आणि उपाय किंवा तुलनात्मक
कल्पना. तुम्ही मजकूर वैशिष्ट्ये ओळखून, उद्देश निश्चित करुन आणि नोट्स घेऊन तुमची
वाचन कौशल्ये सुधारु शकता.
उद्देश निश्चित करा
वाचनाचा उद्देश निश्चित केला
पाहिजे विविध मजकूर वाचताना त्यांचा उद्देश निश्चित करण्याचा सराव करा. वेगवेगळे ग्रंथ
का लिहिले गेले आणि त्यातून कोणते अर्थ किंवा विषय काढले जाऊ शकतात यावर थोडा वेळ विचार
करा.
याव्यतिरिक्त, तुम्ही वाचनाचा
उद्देश ओळखू शकता, जसे की माहिती शोधणे, मॅन्युअलमधील सूचनांचे अनुसरण करणे किंवा कथेचा
आनंद घेणे. तुम्ही मजकूर का वाचत आहात हे तुम्हाला कळल्यावर, तुम्ही त्या उद्देशाला
समर्थन देणार्‍या मुख्य कल्पना आणि तपशील शोधू शकता.
मजकूराचे पूर्वावलोकन करा
मजकूर आगाऊ वाचा तुमचे वाचन कौशल्य
मजबूत करण्याचा आणखी एक मार्ग म्हणजे मजकूराचे पूर्वावलोकन करणे आणि स्कॅन करणे. या
धोरणाचा वापर करुन, तुम्ही काय वाचाल याची कल्पना मिळवण्यासाठी तुम्ही शीर्षके, मथळे
आणि इतर मजकूर वैशिष्ट्यांचे पूर्वावलोकन करु शकता. हे तुम्हाला पूर्ण भागामध्ये जाण्यापूर्वी
मजकुरामागील मूलभूत कल्पना तयार करण्यात मदत करु शकते
वाचनासाठी उद्दिष्टे निश्चित करा
विस्तृत शब्दसंग्रह विकसित करण्यासाठी,
विविध मजकुराची अधिक सखोल माहिती मिळवण्यासाठी आणि तुम्ही जे वाचता ते तुमच्या स्वतःच्या
दृष्टीकोनांशी जोडण्याची तुमची क्षमता सुधारण्यासाठी वाचनाची उद्दिष्टे स्वतःसाठी सेट
करणे शक्य आहे.
तुम्हाला व्यवसाय व्यवस्थापन,
तंत्रज्ञान किंवा तुमच्या आवडीच्या दुस-या विषयात स्वारस्य असल्यास, तुम्ही त्या विषयाशी
संबंधित भिन्न शब्दसंग्रह शिकण्याचे ध्येय सेट करु शकता.
तुम्ही वाचत असताना, तुम्ही अपरिचित
शब्दांचे अर्थ शोधू शकता जे तुम्हाला तुमची शब्दसंग्रह तयार करण्यात मदत करतात. तुम्ही
उच्च-स्तरीय शब्द आणि वाक्यांशांशी परिचित व्हाल तेव्हा तुमचा शब्दसंग्रह वाढेल.
दररोज, वाचण्यासाठी वेळ काढा
शेवटी, वाचन कौशल्य वाढवण्याची
एक महत्त्वाची रणनीती म्हणजे दररोज वाचनासाठी वेळ काढणे. असे म्हणतात की सरावाचे व्यक्तीस
पूर्णत्व येते, ते अगदी खरे आहे.
सारांष
अशाप्रकारे वाचन आणि लेखन दोन्ही आवश्यक कौशल्ये आहेत. वाचन तुमचे लेखन सुधारण्यास मदत करु शकते. चांगल्या वाचनासाठी तुमचा शब्दसंग्रह सुधारा, तुमची आकलनशक्ती व स्मरणशक्ती सुधारा, गंभीर विचार कौशल्ये विकसित करा,
तुमची विश्लेषणात्मक कौशल्ये सुधारा व तुमच्यामध्ये आत्मविश्वास निर्माण करा. याबरोबर तुमची सर्जनशीलता वाढवा, संवाद कौशल्य विकसित करा, तुमची मेंदूची शक्ती वाढवा व मेंदूच्या ॲक्टिव्हिटी मजबूत करा या सर्वांचा वाचनासाठी चांगला उपयोग होतो.