Know All About Massage | मसाज विषयी सर्व काही

 
Image Source

मसाज म्हणजे शरीराच्या उती हलक्या हाताने चोळणे किंवा मालीश करणे होय. मसाज तंत्र सामान्यतः हात, बोटांनी, कोपर, गुडघे, पाय किंवा उपकरणासह लागू केले जातात.

मसाजचा उद्देश सामान्यतः शरीरावरील ताण कमी करणे किंवा वेदनांवर उपचार करणे हा आहे. युरोपियन देशांमध्ये, मसाज देण्यासाठी व्यावसायिकरित्या प्रशिक्षित व्यक्तीला पारंपारिकपणे मालिश करणारा पुरुष किंवा स्त्री म्हणून ओळखले जाते.

युनायटेड स्टेट्समध्ये, या व्यक्तींना "मसाज थेरपिस्ट" म्हणून संबोधले जाते; कॅनडाच्या काही प्रांतांमध्ये, त्यांना "नोंदणीकृत मसाज थेरपिस्ट" म्हणतात.

व्यावसायिक सेटिंग्जमध्ये, क्लायंटला मसाज टेबलवर झोपून, मसाज खुर्चीवर बसवून किंवा जमिनीवर चटईवर झोपून उपचार केले जातात.

मसाज उद्योगात अनेक भिन्न पद्धती आहेत, ज्यात खोल ऊती, मॅन्युअल लिम्फॅटिक ड्रेनेज, वैद्यकीय, क्रीडा, स्ट्रक्चरल इंटिग्रेशन, स्वीडिश, थाई आणि ट्रिगर पॉइंट इ.

मसाजचे प्रकार आणि पद्धती

एक्यूप्रेशर

एक्यूप्रेशर हे जीवन उर्जेच्या संकल्पनेवर आधारित आहे जी शरीरात "मेरिडियन" मधून वाहते. उपचारात, त्या मेरिडियनमधील अडथळे दूर करण्याच्या उद्देशाने ॲक्युपंक्चर पॉइंट्सवर शारीरिक दबाव टाकला जातो. बोटांनी, तळहाताने, कोपराने, पायाची बोटे किंवा विविध उपकरणांनी दाब दिला जाऊ शकतो.

काही वैद्यकीय अभ्यासांनी असे सुचवले आहे की एक्यूप्रेशर मळमळ आणि उलट्या व्यवस्थापित करण्यात मदत करण्यासाठी, पाठदुखी, तणावग्रस्त डोकेदुखी, पोटदुखी, इतर गोष्टींसह मदत करण्यासाठी प्रभावी आहे.

आशियात्सु

परवानाधारक मसाज प्रॅक्टिशनर आशियात्सू मसाज करतात. आशियात्सू मध्ये, प्रॅक्टिशनर उपचार देण्यासाठी त्यांचे पाय वापरतात. हे नाव जपानी भाषेतून आले आहे, पायासाठी आशि आणि दबावासाठी यात्सू. हे तंत्र सामान्यत: टाच, तिळाचा, कमान किंवा पायाच्या संपूर्ण प्लांटर पृष्ठभागाचा वापर करते आणि कोपरापेक्षा कमी दाबाने मोठे कॉम्प्रेशन, ताण आणि कातरणे देते आणि मोठ्या स्नायूंसाठी आदर्श आहे, जसे की मांडीच्या किंवा लांब कालावधी अप्पर ट्रॅपेझियस कॉम्प्रेशन्स. उपचार देण्यासाठी पाय वापरुन इतर मॅन्युअल थेरपी तंत्रांमध्ये केरलाइट, बेअरफूट लोमिलोमी आणि चावुत्ती थिरुमल यांचा समावेश होतो.

आयुर्वेदिक मसाज

आयुर्वेदिक मसाज संस्कृतमध्ये अभ्यंगम म्हणून ओळखला जातो. आयुर्वेदिक क्लासिक्सनुसार अभ्यंगम हे एक महत्त्वाचे दिनचर्या आहे जे निरोगी जीवनशैली राखण्यासाठी आवश्यक आहे.

आयुर्वेदिक मसाज दरम्यान वापरल्या जाणाऱ्या मसाज तंत्राचा उद्देश लिम्फॅटिक सिस्टमला उत्तेजित करणे आहे. अभ्यासकांचा असा दावा आहे की नियमित आयुर्वेदिक मसाजच्या फायद्यांमध्ये वेदना कमी करणे, थकवा कमी करणे, रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारणे आणि दीर्घायुष्य सुधारणे यांचा समावेश होतो.

बर्मी मालिश

बर्मी मसाजचे मूळ थाई, चीनी आणि भारतीय औषधांपासून आहे. सध्या, बर्मी मसाजमध्ये थानाका सारख्या स्थानिक नैसर्गिक घटकांचा देखील समावेश आहे जे त्वचेला गुळगुळीत करण्यास मदत करते आणि सनबर्न प्रतिबंधित करते.

बर्मीज मसाज हे एक संपूर्ण शरीर मालिश तंत्र आहे जे डोक्यापासून पायापर्यंत केले जाते, ॲक्युपंक्चर, रिफ्लेक्सोलॉजी आणि मालीश इ. सिग्नेचर मसाज स्ट्रोकमध्ये कोपर वापरुन ॲक्युप्रेशर पॉईंट्सचे द्रुत हलके ठोकणे आणि घट्ट स्नायूंना हळूवारपणे मालीश करणे यांचा समावेश होतो.

मसाजचा उद्देश रक्ताभिसरण आणि झोपेची गुणवत्ता सुधारणे हा आहे, त्याच वेळी त्वचेच्या चांगल्या गुणवत्तेला चालना देण्यास मदत करणे.

बायोमेकॅनिकल स्टिम्युलेशन (बीएमएस) मसाज

बायोमेकॅनिकल स्टिम्युलेशन मध्ये स्नायू गटांना विशेष हाताने पकडलेल्या यांत्रिक कंपन उपकरणांद्वारे थेट किंवा संबंधित टेंडन्सद्वारे उत्तेजित केले जाते. बायोमेकॅनिकल ऑसिलेशन थेरपी आणि प्रशिक्षण विविध क्षेत्रांमध्ये जसे की स्पर्धात्मक खेळ, फिटनेस, पुनर्वसन, औषध, प्रतिबंध, सौंदर्य आणि स्नायूंचे कार्यप्रदर्शन सुधारण्यासाठी आणि समन्वय आणि संतुलन सुधारण्यासाठी वापरले जाते.

मस्क्यूकोस्केलेटल सिस्टीममध्ये पारस्परिक प्रतिबंध करण्यासाठी मायोफेशियल ट्रिगर पॉइंट थेरपीमध्ये याचा वापर केला जातो. या प्रकारच्या उत्तेजनाचे फायदेशीर परिणाम अस्तित्वात असल्याचे आढळून आले आहे.

बायोडायनामिक मालिश

बायोडायनामिक सायकोथेरपीचा एक भाग म्हणून गेर्डा बोयेसेन यांनी बायोडायनामिक मसाज तयार केला होता. हे हाताने काम आणि "ऊर्जा कार्य" चे संयोजन वापरते आणि पेरिस्टॅलिसिस ऐकण्यासाठी स्टेथोस्कोप देखील वापरते.

क्रॅनिओसॅक्रल थेरपी

क्रॅनिओसॅक्रल थेरपी (सीएसटी) हे एक छद्म विज्ञान आहे ज्याचा उद्देश कवटी, चेहरा, मणका आणि श्रोणीला हलका स्पर्श करून द्रव हालचाल आणि क्रॅनियल हाडांची गती सुधारणे आहे.

कामुक मालिश

मसाजचा एक प्रकार जो एखाद्या व्यक्तीद्वारे दुसऱ्या व्यक्तीच्या इरोजेनस झोनवरील मसाज तंत्राच्या वापराद्वारे लैंगिक उत्तेजना किंवा उत्तेजना प्राप्त करण्यासाठी किंवा वाढविण्यासाठी आणि कामोत्तेजना प्राप्त करण्यासाठी केला जातो.

हे एकेकाळी वैद्यकीय कारणांसाठी तसेच "स्त्री उन्माद" आणि "गर्भाशयाचे रोग" यांच्या उपचारांसाठी देखील वापरले जात असे.

लोमिलोमी आणि ओशिनियाचा स्वदेशी मसाज

लोमिलोमी हा हवाईचा पारंपारिक मसाज आहे. स्वदेशी प्रथा म्हणून, ती बेटानुसार आणि कुटुंबानुसार बदलतो. लोमिलोमी हा शब्द सामोआ आणि पूर्व फ्युटुनामध्ये मालिशसाठी देखील वापरला जातो. सामोआमध्ये याला लोलोमी आणि मिलिमिली असेही म्हणतात. पूर्व फ्युटुनामध्ये, याला मिलिमिलि, फाकासोलोसोलो, अमोआमो, लुसिलुसी, किनिकिनी, फायउआ असेही म्हणतात. माओरी त्याला रोमीरोमी आणि मिरीमिरी म्हणतात. टोंगा मसाजमध्ये फोटोफोटा, टोलोटोलो आणि अमोआमो आहे. ताहितीमध्ये रुमिरुमी आहे. तुवालूमधील नानुमियावर, मसाजला पोपो, प्रेशर ॲप्लिकेशनला कुकुमी आणि उष्णता वापरण्याला टुटू म्हणतात. सॉलोमन बेटांमधील टिकोपिया, रारोटोंगा, पुकापुका आणि वेस्टर्न सामोआ येथे देखील मसाजचे दस्तऐवजीकरण केले गेले आहे.

लिम्फॅटिक ड्रेनेज

मॅन्युअल लिम्फॅटिक ड्रेनेज हे एक तंत्र आहे जे लिम्फॅटिक सिस्टमला हळूवारपणे कार्य करण्यासाठी आणि उत्तेजित करण्यासाठी, स्थानिक सूज कमी करण्यात मदत करण्यासाठी वापरले जाते.

लिम्फॅटिक सिस्टीम हे शरीरातील मंद गतीने चालणाऱ्या वाहिन्यांचे नेटवर्क आहे जे सेल्युलर कचरा यकृताकडे वाहून नेले जाते, ते फिल्टर आणि काढून टाकले जाते.

लिम्फमध्ये लिम्फोसाइट्स आणि इतर रोगप्रतिकारक यंत्रणा देखील असतात. मॅन्युअल लिम्फॅटिक ड्रेनेज कचरा काढून टाकणे आणि रोगप्रतिकारक कार्य सुधारण्याचा दावा करते.

वैद्यकीय मालिश

मसाज व्यवसायात वैद्यकीय मसाज हा एक वादग्रस्त शब्द आहे. विशिष्ट तंत्राचे वर्णन करण्यासाठी बरेच जण त्याचा वापर करतात. इतर मसाजच्या सामान्य श्रेणीचे वर्णन करण्यासाठी याचा वापर करतात आणि अनेक पद्धती जसे की डीप टिश्यू मसाज, मायोफॅशियल रिलीझ आणि ट्रिगर-पॉइंट थेरपी, तसेच ऑस्टियोपॅथिक तंत्रे, क्रॅनियल-सेक्रल तंत्र आणि बरेच काही विविध वैद्यकीय परिस्थितींमध्ये काम करण्यासाठी वापरले जाऊ शकते.

वैद्यकीय क्षेत्रात वापरल्या जाणाऱ्या मसाजमध्ये लिम्फेडेमा साठी वापरल्या जाणाऱ्या कंजेस्टिव्ह थेरपीचा समावेश होतो, ज्याचा उपयोग स्तनाच्या कर्करोगाच्या उपचारासोबत केला जाऊ शकतो.

हलकी मालिश देखील वेदना व्यवस्थापन आणि उपशामक काळजी मध्ये वापरली जाते. कॅरोटीड सायनस मसाजचा उपयोग कॅरोटीड सायनस सिंकोपचे निदान करण्यासाठी केला जातो आणि काहीवेळा वेंट्रिक्युलर टाकीकार्डियापासून सुप्राव्हेंट्रिक्युलर टाकीकार्डिया वेगळे करण्यासाठी उपयुक्त आहे.

मायोफॅशियल रिलीझ

मायोफॅशियल रिलीझ म्हणजे मॅन्युअल मसाज तंत्राचा संदर्भ आहे जो वेदना काढून टाकणे, गतीची श्रेणी वाढवणे आणि समतोलता वाढवण्याच्या उद्देशाने चिकटलेल्या फॅसिआ आणि स्नायूंना सोडण्याचा दावा करतो.

मायोफॅशियल रिलीझमध्ये सामान्यतः कातरणे कॉम्प्रेशन किंवा विविध दिशांमध्ये ताण, क्रॉस फायबर घर्षण किंवा त्वचा रोलिंग यांचा समावेश होतो.

रिफ्लेक्सोलॉजी

रिफ्लेक्सोलॉजी, ज्याला "झोन थेरपी" असेही म्हटले जाते, हे एक पर्यायी औषध आहे ज्यामध्ये तेल किंवा लोशनचा वापर न करता विशिष्ट अंगठा, बोट आणि हाताच्या तंत्राने पाय आणि हातांवर दबाव आणला जातो.

हे झोन आणि रिफ्लेक्स क्षेत्रांच्या प्रणालीवरील स्यूडोसायंटिफिक विश्वासावर आधारित आहे जे कथितपणे पाय आणि हातांवर शरीराची प्रतिमा प्रतिबिंबित करते, या आधारावर की अशा कामामुळे शरीरावर शारीरिक बदल होतो.

शियात्सु

शियात्सु शी म्हणजे बोट आणि अत्सु म्हणजे दाब, हा पर्यायी औषधाचा एक प्रकार आहे ज्यामध्ये बोटे आणि तळहाताचा दाब, ताणणे आणि इतर मसाज तंत्रे असतात. शियात्सु हे कोणत्याही वैद्यकीय स्थितीवर प्रभावी उपचार आहे असे मानले जाते.

स्पोर्ट्स मसाज

स्पोर्ट्स मसाज हा ऍथलेटिक संदर्भात विशिष्ट मसाज थेरपी तंत्राचा वापर आहे ज्यामुळे पुनर्प्राप्ती वेळ सुधारणे, कार्यक्षमता वाढवणे आणि दुखापतीचा धोका कमी करणे. स्नायूंमधून रक्त आणि लिम्फचा प्रवाह उत्तेजित करणारी तंत्रे वापरून हे साध्य केले जाते. विषयाच्या गरजा, प्राधान्ये आणि उद्दिष्टे यावर अवलंबून शारीरिक हालचालींपूर्वी किंवा नंतर स्पोर्ट्स मसाज अनेकदा दिला जातो.

स्ट्रक्चरल इंटिग्रेशन

स्ट्रक्चरल इंटिग्रेशनचे उद्दिष्ट शरीराच्या मायोफॅशियल सिस्टीममधील ताणतणावांना शांत करणे, त्याचे नैसर्गिक संतुलन, संरेखन, लांबी आणि सहजतेवर पुनर्संचयित करणे हे आहे.

स्वीडिश मसाज

मसाजची सर्वात व्यापकपणे ओळखली जाणारी आणि सामान्यतः वापरली जाणारी श्रेणी म्हणजे स्वीडिश मसाज. स्वीडिश मसाज तंत्रे हलक्या ते जोमदार असतात.

स्वीडिश मसाजमध्ये स्ट्रोकच्या पाच शैलींचा वापर केला जातो. पाच मूलभूत स्ट्रोक म्हणजे इफ्ल्युरेज पेट्रीसेज टेपोटेमेंट घर्षण आणि कंपन.

क्लिनिकल अभ्यासात असे आढळून आले आहे की स्वीडिश मसाजमुळे तीव्र वेदना, थकवा, सांधे कडक होणे कमी होते आणि गुडघ्याच्या ऑस्टियोआर्थरायटिस असलेल्या रूग्णांचे कार्य सुधारते.

थाई मालिश

पारंपारिक थाई मसाज सामान्यतः भारतीय आणि चिनी परंपरेच्या संयोजनावर आधारित आहे. थाई मालिश शारीरिक आणि उत्साही दोन्ही पैलू एकत्र करते.

हा एक खोल, पूर्ण-शरीर मालिश आहे जो पायापासून वरपर्यंत प्रगती करतो आणि संपूर्ण शरीरातील सेन किंवा उर्जा रेषांवर लक्ष केंद्रित करतो, या रेषांमधील अडथळे दूर करणे आणि अशा प्रकारे संपूर्ण शरीरात रक्त आणि लिम्फचा प्रवाह उत्तेजित करणे. हे योग, एक्यूप्रेशर आणि रिफ्लेक्सोलॉजीवर आकर्षित करते.

थाई मसाज ही एक लोकप्रिय मसाज थेरपी आहे जी मस्कुलोस्केलेटल वेदना आणि थकवा यासारख्या परिस्थितींच्या व्यवस्थापनासाठी वापरली जाते.

थाई मसाजमध्ये अनेक स्ट्रेचिंग हालचालींचा समावेश होतो ज्यामुळे शरीराची लवचिकता, सांध्याची हालचाल सुधारते आणि संपूर्ण शरीरात रक्त परिसंचरण सुधारते.

एका अभ्यासात शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले की थाई मसाजने गुडघ्याच्या ऑस्टियोआर्थरायटिस (मुळे होणारे सांधेदुखी कमी करण्यासाठी वेदनाशामक आयबुप्रोफेन सारखी परिणामकारकता दर्शविली.

पारंपारिक चीनी मालिश

चायनीज मेडिसिनचा मसाज दाबणे आणि चोळणे यावर लक्ष केंद्रित करतो. यामध्ये स्नायू ताणणे आणि मालीश करणे यावर लक्ष केंद्रित करते आणि एक्यूप्रेशर बिंदूंवर पिंचिंग आणि दाबण्यावर लक्ष केंद्रित करते. घर्षण आणि कंपन यांसारखे तंत्र देखील वापरले जाते.

ट्रिगर पॉइंट थेरपी

काहीवेळा प्रेशर पॉईंट मसाजमध्ये गोंधळलेले, यामध्ये ट्रिगर पॉईंट निष्क्रिय करणे समाविष्ट आहे ज्यामुळे स्थानिक वेदना होऊ शकतात किंवा वेदना आणि इतर संवेदना, जसे की डोकेदुखी, शरीराच्या इतर भागांमध्ये होऊ शकते. मायोफॅशियल वेदना कमी करण्यासाठी या बिंदूंवर मॅन्युअल प्रेशर, कंपन, इंजेक्शन किंवा इतर उपचार लागू केले जातात.

तुर्की बाथ मसाज

पारंपारिक तुर्की आंघोळीमध्ये, मसाजमध्ये केवळ जोरदार स्नायू मळणेच नाही तर सांधे फोडणे देखील समाविष्ट असते, "देहाचे कोमल काम फुगणे, सांधे फोडणे, हातपाय वळणे इ.

एक परिचारक खांद्याचा वरचा भाग, हाताचे स्नायू आणि क्रमशः संपूर्ण शरीर दाबण्यास आणि हाताळण्यास सुरवात करतो; प्रथम हळुवारपणे, नंतर काही प्रमाणात दाब वाढवून, जोपर्यंत तो अगदी ढोबळपणे हाताळण्यास येत नाही, परंतु वेदना न करता. त्वचा पूर्णपणे मऊ होईपर्यंत हे थोड्या अंतराने पुनरावृत्ती होते.

 मग परिचारक आंघोळीची बोटे धरून, निपुण धक्का देऊन प्रत्येक सांधे क्रॅक करतो; त्यानंतर, त्याला त्याच्या पाठीवर सपाट ठेवून, खांद्याचे सांधे अशाच प्रकारे क्रॅक केले जातात.