National Savings Certificate (NSC) | राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र,
पात्रता, व्याज दर, फायदे, कर लाभ, गुंतवणूक कशी करावी या विषयी जाणून घ्या.
राष्ट्रीय बचत
प्रमाणपत्र (National Savings Certificate -NSC) ही एक निश्चित-उत्पन्न गुंतवणूक
योजना आहे, जी तुम्ही कोणत्याही पोस्ट ऑफिस शाखेत उघडू शकता. हा भारत सरकारचा एक
उपक्रम असून मुख्यत्वे लहान ते मध्यम-उत्पन्न गुंतवणूकदारांना; गुंतवणूक
करण्यासाठी प्रोत्साहित करते आणि आयकराची बचत देखील करते.
NSC विषयी थोडक्यात
- व्याज
दर: 7.7% वार्षिक
- किमान
गुंतवणूक: रु.
1,000
- लॉक-इन
कालावधी: 5
वर्षे
- जोखीम
प्रोफाइल:
कमी-जोखीम
- आयकर
लाभ: कलम 80C अंतर्गत रु. 1.5
लाखांपर्यंत
तुम्ही तुमच्या
जवळच्या पोस्ट ऑफिसमधून, अल्पवयीन व्यक्तीसाठी किंवा दुसऱ्या प्रौढ व्यक्तीसाठी
संयुक्त खाते म्हणून एनएससी मध्ये गुंतवणूक करु शकता. राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र
पाच वर्षांच्या निश्चित परिपक्वता कालावधीसह येते. एनएससी च्या खरेदीवर कमाल
मर्यादा नाही.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रामध्ये कोणी गुंतवणूक करावी?
कर वाचवताना
स्थिर व्याज मिळविण्यासाठी सुरक्षित गुंतवणुकीचा मार्ग शोधणारी कोणतिही व्यक्ती
एनएससी मध्ये गुंतवणूक करणे निवडू शकतो. एनएससी हमी व्याज आणि संपूर्ण भांडवली
संरक्षण देते. तथापि, बहुतेक निश्चित उत्पन्न योजनांप्रमाणे, ते कर-बचत म्युच्युअल
फंड आणि नॅशनल पेन्शन सिस्टीम यांसारखे महागाई-धोका परतावा देऊ शकत नाहीत.
सरकारने
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्राला व्यक्तींसाठी बचत योजना म्हणून प्रोत्साहन दिले आहे.
त्यामुळे हिंदू अविभक्त कुटुंबे आणि ट्रस्ट यामध्ये गुंतवणूक करु शकत नाहीत.
शिवाय, अनिवासी भारतीय देखील ही प्रमाणपत्रे खरेदी करु शकत नाहीत. ही योजना केवळ
वैयक्तिक भारतीय रहिवाशांसाठी खुली आहे.
पात्रता अटी
राष्ट्रीय बचत
प्रमाणपत्रा मध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी खालील पात्रता अटी पूर्ण केल्या पाहिजेत.
- हिंदू
अविभक्त कुटुंबे, ट्रस्ट, खाजगी आणि सार्वजनिक मर्यादित कंपन्या यांना एनएससी
मध्ये गुंतवणूक करण्याची परवानगी नाही.
- व्यक्ती
भारतीय नागरिक असणे आवश्यक आहे. अनिवासी भारतीयांना या योजनेमध्ये गुंतवणूक
करण्याची परवानगी नाही.
- प्रमाणपत्र
खरेदी करण्यासाठी कोणतेही किमान किंवा कमाल वय नाही.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्राची वैशिष्ट्ये आणि फायदे
- निश्चित
उत्पन्न: सध्या,
योजना गुंतवणूकदारांसाठी 7.7% दराने हमी परतावा देत आहे. एनएससी द्वारे
दिलेला परतावा साधारणपणे FD पेक्षा जास्त असतो.
- प्रारंभिक
गुंतवणूक:
प्रारंभिक गुंतवणूक म्हणून गुतवणूकदार रु. 1,000 किंवा रु. 100 च्या पटीत
गुंतवणूक करु शकतात आणि जेव्हा शक्य असेल तेव्हा रक्कम वाढवू शकतात.
- चांगला
व्याज दर: आर्थिक
वर्ष 202-24 साठीव्याज दर 7.7% असून, सरकार दर तिमाहीत त्यात सुधारणा करते.
ते वार्षिक चक्रवाढ होते परंतु मॅच्यूरिटीनंतर देय असते.
- परिपक्वता
कालावधी: परिपक्वता
कालावधी पाच वर्षे आहे.
- हस्तांतरण
सुणिधा: आवश्यक
कागदपत्रे सबमिट करुन आणि केवायसी पडताळणी प्रक्रियेतून तुम्ही ही योजना
कोणत्याही पोस्ट ऑफिसमधून खरेदी करु शकता. तसेच, प्रमाणपत्र एका पोस्ट ऑफिस
शाखेतून दुसऱ्या शाखेत हस्तांतरित करणे सोपे आहे.
- एनएससीचे
प्रकार:
योजनेमध्ये मूळत: दोन प्रकारचे प्रमाणपत्र होते NSC VIII आणि NSC IX सरकारने
डिसेंबर 2015 मध्ये NSC IX बंद केले. त्यामुळे, सध्या फक्त NSC VIII बचतीसाठी
खुला आहे.
- कर
लाभ: सरकार-समर्थित कर-बचत योजना
म्हणून, आयकर कायदा, 1961 च्या कलम 80C च्या तरतुदींनुसार रु. 1.5
लाखांपर्यंत कर बचतीसाठी दावा करता येतो.
- कर्ज
सुरक्षा:
बँका आणि एनबीएफसी सुरक्षित कर्जासाठी सुरक्षा म्हणून एनएससी स्वीकारतात.
यासाठी संबंधित पोस्टमास्तरने प्रमाणपत्रावर ट्रान्सफर स्टॅम्प लावून ते
बँकेत हस्तांतरित करावे.
- चक्रवाढीची
शक्ती:
तुम्ही तुमच्या गुंतवणुकीवर मिळवलेले व्याज चक्रवाढ होते आणि डीफॉल्टनुसार
पुन्हा गुंतवले जाते, जरी परतावा महागाईला मात देत नाही.
- नामनिर्देशन: गुंतवणूकदार कुटुंबातील एखाद्या सदस्याला (अगदी
अल्पवयीन) नामनिर्देशित करु शकतो जेणेकरुन त्यांना गुंतवणूकदाराच्या
निधनाच्या दुर्दैवी घटनेत वारसा हकक मिळू शकतील.
- मॅच्युरिटी
नंतर कॉर्पस:
मॅच्युरिटी झाल्यावर, तुम्हाला संपूर्ण मॅच्युरिटी व्हॅल्यू मिळेल. एनएससी
पेआउट्सवर टीडीएस नसल्यामुळे, ग्राहकाने त्यावर लागू असलेला कर भरावा.
- मुदतपूर्व
पैसे काढणे:
साधारणपणे, एखादी व्यक्ती लवकर योजनेतून बाहेर पडू शकत नाही. तथापि,
गुंतवणुकदाराच्या मृत्यूसारख्या अपवादात्मक प्रकरणांमध्ये किंवा त्यासाठी
न्यायालयाचा आदेश असल्यास.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र गुंतवणुकीचे कर लाभ
NSC मध्ये
गुंतवल्या जाणाऱ्या रकमेवर कोणतीही कमाल मर्यादा नसली तरी, वर्षभरात केवळ रु. 1.5
लाखांपर्यंतच्या गुंतवणुकीवरच ग्राहक 1961 च्या आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत
कर सवलत मिळवू शकतात. शिवाय, मिळणारे व्याज सर्टिफिकेट्सवर देखील
सुरुवातीच्या गुंतवणुकीत परत जोडले जाते आणि टॅक्स ब्रेकसाठी देखील पात्र होते.
शिवाय, पहिल्या
चार वर्षांसाठी, एनएससी वर मिळालेले व्याज पुन्हा गुंतवले जाईल असे गृहीत धरले
जाते (म्हणजेच सुरुवातीच्या गुंतवणुकीवर परत ठेवले जाते) आणि त्यामुळे 1.5
लाखाच्या एकूण वार्षिक मर्यादेच्या अधीन, कर क्रेडिटसाठी पात्र आहे. तथापि,
पाचव्या वर्षी मिळालेले व्याज पुन्हा गुंतवले जात नाही आणि गुंतवणूकदाराच्या लागू
स्लॅब दराने कर आकारला जातो.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रामध्ये गुंतवणूक कशी करावी?
पूर्वी, बँका
किंवा पोस्ट ऑफिस भौतिक एनएससी प्रमाणपत्रे जारी करत. हे 2016 पासून बंद
करण्यात आले आहे. आता, प्रमाणपत्रे इलेक्ट्रॉनिक मोड (ई-मोड) किंवा पासबुक
मोडद्वारे खरेदी केली जाऊ शकतात.
पासबुक पद्धत
अलोकप्रिय आणि तुलनेने अधिक कंटाळवाणी असली तरी, तुम्ही अधिकृत बँक किंवा पोस्ट
ऑफिसमध्ये बचत खात्यासह एनएससी योजना सहजतेने खरेदी करु शकता. तथापि, हे लक्षात
घेणे महत्त्वाचे आहे की असे करण्यासाठी तुम्हाला तुमचे इंटरनेट बँकिंग सक्रिय करणे
आवश्यक आहे.
आवश्यक कागदपत्रे
एनएससी साठी अर्ज
करण्यास खालील आवश्यक कागदपत्रे गुंतवणूकदारांनी सबमिट करणे आवश्यक आहे.
- ओळखीचा
पुरावा:
जसे की पासपोर्ट, परमनंट अकाउंट नंबर (पॅन) कार्ड, ड्रायव्हरचा परवाना,
ज्येष्ठ नागरिक आयडी किंवा इतर कोणतीही अधिकृत सरकारी ओळख
- फोटो:
पासपोर्ट आकाराचे दोन फोटो
- पत्ता
पुरावा:
जसे की वीज बिल, पासपोर्ट, फोन बिल किंवा बँक स्टेटमेंट.
इतर कर-बचत गुंतवणुकीशी एनएससी ची तुलना
एनएससी हा आयकर
कायदा, 1961 च्या कलम 80C अंतर्गत उपलब्ध कर-बचत गुंतवणूक पर्यायांपैकी एक आहे.
इतर लोकप्रिय
पर्याय म्हणजे इक्विटी लिंक्ड सेव्हिंग स्कीम्स, नॅशनल पेन्शन सिस्टम, सार्वजनिक
भविष्य निर्वाह निधी आणि मुदत ठेवींची बचत.
आता तुम्हाला
एनएससी चे थोडे ज्ञान आहे, ही योजना तुमच्यासाठी आहे का? जर तुम्ही कलम 80C
अंतर्गत भांडवल संरक्षण आणि कर वजावट शोधत असाल तर तुम्ही यामध्ये गुंतवणूक
करण्याचा विचार करु शकता.
डुप्लिकेट राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रासाठी विनंती कशी करावी
तुमचे मूळ NSC
प्रमाणपत्र हरवले, चोरीला गेले, नष्ट झाले, खराब झाले किंवा विकृत झाले तर तुम्ही
डुप्लिकेट मिळवू शकता. फार्म पूर्ण करा आणि डुप्लिकेट बचत प्रमाणपत्रे फॉर्म पोस्ट
ऑफिसला परत करा ज्याने एनएसी जारी केला आहे ज्याला बदलण्याची आवश्यकता आहे.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्राविषयी विचारले जाणारे प्रश्न
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र म्हणजे काय?
राष्ट्रीय बचत
प्रमाणपत्र ही भारत सरकार समर्थित निश्चित-उत्पन्न गुंतवणूक योजना आहे. बचत रोखे
लहान आणि मध्यम उत्पन्न असलेल्या गुंतवणूकदारांसाठी परतावा मिळवताना कर
वाचवण्यासाठी योग्य आहे. हे सुरक्षित आणि कमी जोखमीचे उत्पादन आहे.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र खाते कुठे उघडतात?
खाते उघडण्यासाठी
गुतवणूकदारांना एनएससी अर्ज भरण्यासाठी जवळच्या पोस्ट ऑफिसला भेट द्यावी लागेल आणि
अर्ज एक्झिक्युटिव्हकडे सबमिट करावा लागेल.
NSC खाते कसे सुरु करावे?
- जवळच्या
पोस्ट ऑफिस शाखेला भेट द्या आणि योग्यरित्या भरलेला अर्ज सबमिट करा.
- अर्जासोबत
आवश्यक असलेल्या कागदपत्रांच्या आणि पुराव्याच्या स्वयं-साक्षांकित प्रती
जोडा. पडताळणीसाठी मूळ कागदपत्रे सोबत ठेवा.
- तुमच्या
गुंतवणुकीचे पेमेंट रोख, चेक किंवा डिमांड ड्राफ्टच्या स्वरुपात करा.
- तुमच्या
अर्जावर प्रक्रिया केल्यावर, तुमच्या एनएससी खात्याची सुरुवात झाल्याची
पोचपावती दिली जाईल.
आयकरामध्ये NSC उत्पनन कसे दाखवायचे?
तुम्ही तुमच्या
इन्कम टॅक्स रिटर्नमध्ये ‘इतर स्त्रोतांकडून मिळकत’ हेडखाली मिळवलेले एनएससी व्याज
दाखवू शकता. तथापि, पहिल्या चार वर्षांत व्याजाची पुनर्गुंतवणूक केली जाते, आणि
म्हणून, त्यावर आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत वजावट म्हणून दावा केला जाऊ
शकतो. तुमच्या आयकर स्लॅबनुसार अंतिम वर्षाचे, म्हणजे 5 व्या वर्षाचे व्याज,
करपात्र आहे.
NSC कोणत्या कलमांतर्गत येते?
एनएससी मध्ये
गुंतवलेल्या पैशावर आयकर कायदा, 1961 च्या कलम 80C अंतर्गत आयकर वजावट मिळते.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रा व्याज कसे मोजले जाते?
तुम्हाला हे
माहित असणे आवश्यक आहे की एनएससी वरील व्याज वार्षिक आधारावर चक्रवाढ होते. हेच
व्याज तुम्ही गुंतवलेल्या मूळ रकमेवर मोजतात ते दुसऱ्या वर्षासाठी मूळ रक्कम
मिळविण्यासाठी मूळ रकमेत जोडले जाते.
मॅच्युरिटीनंतर एनएससी प्रमाणपत्रे कॅश कसे करावे?
मॅच्युरिटी
झाल्यावर, एनएससी कोणत्याही पोस्ट ऑफिस शाखेत कॅश केले जाऊ शकते आणि खाते असलेल्या
शाखेत आवश्यक नाही.
तुमच्या खात्याची
गृह शाखा नसलेल्या शाखेतून तुम्हाला पैसे काढायचे असल्यास, तुम्हाला अनुक्रमांक,
जारी करण्याची तारीख, पूर्ण नाव, नोंदणीकृत आणि वर्तमान पत्ता यासारख्या तपशीलांसह
अर्ज सबमिट करावा लागेल.
जेव्हा तुम्हाला
मॅच्युरिटी रक्कम एन्कॅश करायची असेल, तेव्हा तुम्हाला खालील कागदपत्रे सोबत
ठेवावी लागतील:
- मूळ
एनएससी प्रमाणपत्र
- ओळख
पुरावा
- एनएससी
रोखीकरण फॉर्म
- रोख
रक्कम प्राप्त करण्यास पात्र असलेल्या व्यक्तीने पेमेंट प्राप्त केल्यानंतर
प्रमाणपत्राच्या मागे स्वाक्षरी करणे आवश्यक आहे
NSC ला मुद्दल रकमेच्या दुप्पट परिपक्वता रक्कम प्रदान करण्यासाठी किती वेळ लागेल?
NSC ला तुमची
गुंतवणूक दुप्पट करण्यासाठी 10 वर्षे आणि 4 महिने लागतील (अंदाजे) सध्याच्या 7.7%
p.a. नुसार.
वाचा: The Best Investment Options |
सर्वोत्तम गुंतवणूक पर्याय
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र कसे मिळवायचे?
जेव्हा तुम्ही
KYC कागदपत्रांसह NSC खाते उघडण्यासाठी अर्ज सबमिट करता, तेव्हा तुम्हाला त्यासाठी
पैसे भरावे लागतील. एकदा ही प्रक्रिया झाल्यानंतर, पोस्ट ऑफिस शाखा तुम्हाला NSC
प्रमाणपत्र प्रदान करेल.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र ऑनलाइन कसे तपासायचे?
तुम्हाला पोस्ट
ऑफिस शाखेला त्याबाबत माहिती देऊन NSC खात्यासाठी ऑनलाइन पासबुक सेवेची निवड करावी
लागेल. एक्झिक्युटिव्ह तुम्हाला इंटरनेट बँकिंग क्रेडेन्शियल्स वापरण्यासाठी
देतील. त्यानंतर, तुम्ही तुमच्या NSC खात्यावरील सर्व व्यवहार तपशील पाहण्यासाठी
खात्यात लॉग इन करु शकता. ही सुविधा पोस्ट ऑफिसच्या निवडक शाखांमध्येच उपलब्ध आहे.
NSC दुसऱ्या पोस्ट ऑफिसमध्ये कसे हस्तांतरित करावे?
NSC खाते एका
पोस्ट ऑफिस शाखेतून दुसऱ्या शाखेत हस्तांतरित करण्यासाठी, तुम्हाला जुन्या शाखेत
किंवा नवीन शाखेत अर्ज सबमिट करावा लागेल. पुढे, संयुक्त A किंवा B खाते
प्रकाराच्या बाबतीत अर्जावर सर्व खातेदारांच्या स्वाक्षऱ्या असणे आवश्यक आहे.
ULIP किंवा NSC 80c अंतर्गत कर लाभ देतात का?
ULIP आणि NSC
दोन्ही कलम 80C अंतर्गत त्यांच्यामध्ये गुंतवलेल्या मुद्दलावर आयकर वजावट देतात.
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र क्रमांक कसा शोधायचा?
प्रमाणपत्रावरच
NSC प्रमाणपत्र क्रमांक प्रदान केला जाईल. तुम्ही हा प्रमाणपत्र क्रमांक कुठेतरी
लक्षात ठेवावा, जेणेकरून तुमचे मूळ प्रमाणपत्र हरवले, चोरी झाल्यास तुम्ही या
क्रमांकावर डुप्लिकेट प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करु शकता.
मॅच्युरिटीपूर्वी NSC मधील पैसे कसे काढायचे?
NSC 5 वर्षांच्या
लॉक-इन कालावधीसह येते, म्हणजेच ते मुदतपूर्तीपूर्वी काढता येत नाही. सूट म्हणून,
NSC केवळ खालील परिस्थितीतच मुदतीपूर्वी काढता येईल:
- एकाच
खात्याच्या, किंवा संयुक्त खात्यातील कोणत्याही किंवा सर्व खातेधारकांच्या
मृत्यूवर
- राजपत्रित
अधिकारी असल्याने तारणधारकाकडून जप्त केल्यावर
- न्यायालयाच्या आदेशानुसार