दैनंदिन जीवन व इंटरनेटचा वापर (Uses of Internet in daily life)
कॅशलेस इकॉनॉमी आणि
इंटरनेट (Cashless economy and internet)
इंटरनेट
आर्थिक विकासासाठी खूप उपयुक्त आहे. इंटरनेट बँकिंग, मोबाइल बँकिंग आणि ई-वॉलेट्सचा
वापर काही प्रमाणात भारतात किंवा कोणत्याही देशातील भ्रष्टाचार कमी करण्यास मदत करतो.
कारण डिजिटल व्यवहार वापरताना ते डेटाबेसमध्ये रेकॉर्ड केले जाईल. आयकर विभागाद्वारे
बँक डेटाबेस सहज शोधता येतात. तर, सरकारला ही मदत होईल की सर्व आयकर जोडी आयटीआरमध्ये
योग्य तपशील किंवा उत्पन्नाचा अहवाल दर्शवेल.
दुसरी
गोष्ट अशी आहे की ऑफलाइन रोख व्यवहाराची नोंद केली जात नाही. जर आपण इंटरनेट किंवा
कॅशलेस इंटरनेट व्यवहारांचा वापर केला तर ते इतरांना त्यांचा उत्पन्न अहवाल दर्शविण्यास
मदत करेल. जर आपण अन्य सेवांसाठी रोख पैसे देत असाल तर प्राप्तकर्ता ते पैसे आयकर अहवालामध्ये
नमूद करत नाही. रोख रक्कम वापरणे अनिवार्य असले पाहिजे असे नाही परंतु प्राप्तकर्त्याने
त्याच्या नोंदी ठेवल्या पाहिजेत.
लोकांसाठी
इंटरनेट बँकिंगबाबत शिक्षण आणि जनजागृती देखील आवश्यक आहे. तसेच बँकांना त्यांची बँकिंग
प्रणाली अद्ययावत करण्याची आवश्यकता आहे. सरकारने गोपनीयता आणि सायबरसुरक्षा धोरणे
इत्यादी देखील तयार करण्याची आवश्यकता आहे.
डिजिटल
व्यवहारामध्ये इंटरनेटचा उपयोग वेळेची बचत आणि देशासाठी उपयुक्त आहे. परंतु सायबर गुन्ह्यांविषयी
जागरुक रहा आणि इंटरनेट सुरक्षिततेबद्दल अधिक ज्ञान मिळवा.
इतरांच्या समस्या
सोडवणे (Solving the problems of others)
आज
इतरांच्या समस्या सोडविण्यासाठी इंटरनेट प्रणाली वापरली जाते. ऑनलाइन फॉर्म, सामाजिक
गट असे व्यासपीठ आहे ज्यात आपण निराकरण प्रदान करु शकता. अनेक लोक आपल्या समस्या मांडतात
व त्यावर ज्या लोकांना समाधान उत्तर माहित आहे ते देतात.
इंटरनेटचा
हा उपयोग केवळ समाधान मिळविणा-या लोकांसाठीच नाही तर, उत्तर देणा-या लोकांसाठीही फायदेशीर
आहे. मंचांवर उत्तर प्रदाता मुख्यत: ब्लॉगर, इंटरनेट विक्रेते आणि व्यवसाय आहेत. त्यांचे
लक्ष्यित वापरकर्ते, ग्राहक किंवा वाचक यांच्याशी संपर्क साधण्यासाठी ते अशा व्यासपीठाचा
वापर करतात.
शिकवणे आणि ज्ञान
सामायिक करणे (Teaching and Sharing Knowledge )
इंटरनेट
हे शिक्षकांसाठी एक महत्त्वपूर्ण साधन आहे. तसेच, शिक्षक इंटरनेट शिकवण्याकरिता आणि
आपले ज्ञान आणि अनुभव जगाबरोबर सामायिक करण्यासाठी वापरत आहेत. इंटरनेट आणि त्याचा
अनुप्रयोग वापरकर्त्यांसाठी अनुकूल आहे आणि विद्यार्थ्यांचे जीवन सुलभ करते. शिक्षक
जगभरातील विद्यार्थ्यांना शिकविण्यासाठी यूटयूब चॅनेल वापरु शकतात. शिक्षक महाविद्यालयीन
पदवीधरांसह त्यांचे करियरचे अनुभव सांगू शकतील असा ब्लॉग वापरु शकतात. शिक्षकांना ऑनलाईन
शिकवण्यासाठी विविध वेबसाइट्स आहेत. शैक्षणिक सामग्री तयार करण्यासाठी आणि वितरणासाठी
शिक्षक ब्लॉग, वेबसाइट्स, यूट्यूब, ऑनलाइन कोर्स, ईपुस्तके, ऑनलाइन साधने, सामग्री
वापरु शकतात.
आपण
मोकळे असल्यास आणि उत्पादक गोष्टी करण्यात आपला वेळ घालवायचा असल्यास आपली स्वतःची
वेबसाइट तयार करा. वेबसाइटवर, आपण ज्यात मास्टर आहात त्या कौशल्यांबद्दल लोकांना प्रशिक्षण
देऊ शकता.
राजकारण आणि इंटरनेट
(Politics and internet)
राजकारणी
लोकांशी संपर्क साधण्यासाठी इंटरनेट हे एक उत्तम साधन आहे. इंटरनेटचा उपयोग केवळ वैयक्तिक
आणि व्यावसायिक जीवनातच नाही तर राजकारणातही आता सामान्य आहे. राजकारणी लोक युवकांवर
सोशल मीडियावर प्रभाव टाकण्यासाठी, त्यांच्या पक्षाची बाजू मांडण्यासाठी विविध पद्धती
वापरत आहेत. ते इतर राजकीय पक्षांवर टीका करण्यासाठीही याचा उपयोग करीत आहेत.
अनेक
राजकीय लोक ट्विटर आणि फेसबुकवर त्यांच्या अनुयायांसह वेगवेगळया विषयांवर आपली मते
सामायिक करत आहेत. अनेक राजकीय व्यक्तींच्या यशाचे श्रेय सोशल मीडिया आणि त्यावर सक्रिय
असलेल्या टीमवर अवलंबून असते.
एखाद्या
विशिष्ट कार्यात मंत्र्यांच्या प्रगतीबद्दल लोकांना माहिती असणे देखील चांगले आहे.
जर राजकीय पक्ष त्यांची कार्य प्रगती दर्शविण्यासाठी सोशल मीडियाचा वापर करत असेल तर
ती चांगली गोष्ट आहे. परंतु जर ते केवळ वाईट हेतूंसाठी आणि केवळ टीका करण्यासाठी वापरत
असतील तर मला वाटते की त्यांच्या सोशल मीडिया राजकीय रणनीतीबद्दल त्यांना पुन्हा विचार
करण्याची वेळ आहे.
मनी मॅनेजमेंटमध्ये
आणि इंटरनेट (Money Management and internet)
इंटरनेटचा
वापर केवळ पैसे कमावण्यापुरता मर्यादित नाही तर त्याचा उपयोग पैशाच्या व्यवस्थापनासाठी
देखील केला जाऊ शकतो. आपण आता शेकडो वेबसाइट्स, अॅप्स आणि इतर साधने पाहू शकतो जी
दैनंदिन व्यवहार, हस्तांतरण, व्यवस्थापन, बजेट नियोजन इ. हाताळण्यात मदत करतात आणि
हा कल निरंतर वाढत आहे.
अलिकडै
इंटरनेट बँकिंग आणि मोबाइल बँकिंगचा वापरही वाढत आहे. आर्थिक व्यवहारामध्ये इंटरनेट
व इतर साधनांचा उपयोग करण्यासाठी लोकांना सक्षम बनविण्यासाठी सर्व बँका इंटरनेट बँकिंग
आणि मोबाईल अॅप्स प्रदान करण्यासाठी कठोर परिश्रम घेत आहेत. अनेक वेबसाइट्स आणि अॅप्स
आपले पैसे व्यवस्थापित करण्यासाठी विनामूल्य आणि प्रीमियम सेवा प्रदान करीत आहेत.
इंटरनेटचे आंतरराष्ट्रीय
उपयोग (International use of the internet)
इंटरनेटच्या
अस्तित्वामुळे व्यवसाय करणे खूप सोपे झाले आहे हे स्पष्ट आहे. परंतु यामुळे उच्च स्पर्धा,
दर्जेदार सामग्रीची आवश्यकता इत्यादी आव्हानांचा सामना करावा लागत आहे. ज्ञान ही एक
शक्ती आहे आणि त्याबद्दल अधिक संपन्न्‍ झाल्यास कोणीही व्यवसाय आणि नोकरी करु शकतो.
शिक्षण
किंवा कौशल्य प्राप्त केलेली व्यक्ती इंटरनेटमध्ये लॉग इन करुन नवीन व्यवसायाविषयी
माहिती किंवा नोकरी मिळण्याची शक्यता असते. आजकाल इंटरनेटचा वापर पैसा मिळविण्यासाठी
मोठ्या प्रमाणात केला जात आहे. आपल्याकडे टॅलेंट असल्यास आपण इंटरनेटवर घरी बसून पैसे
कमवू शकता.
नोकरी
करणारे कितीतरी लोक नोकरी सोडून स्वतंत्ररित्या काम करु इच्छितात किंवा त्यांचा स्वतःचा
इंटरनेट व्यवसाय सुरु करु इच्छित आहेत याची कल्पना करणे कठीण आहे. अपवर्क डॉट कॉम,
फ्रीलांसर वेबसाइट्सच्या उदयामुळे लोकांना त्यांच्या स्वतःच्या वेळापत्रक आणि वचनबद्धतेनुसार
दूरस्थपणे आपल्या घरुन काम करण्याचा पर्याय देण्यात आला आहे.
अनेक
लोक फेसबुक व्यवसाय पृष्ठे, गूगल अ‍ॅडवर्ड्स, पेटीएम, ब्लॉग्स, यूट्यूब चॅनेल्स, अमेझॉन
आणि इतर संबद्ध विपणन पद्धती इंटरनेट वापरकर्त्यांसाठी मौल्यवान वस्तू देऊन पैसे कमविण्याच्या
विविध संधी उपलब्ध करत आहेत. आपण संगणक आणि माहिती तंत्रज्ञान साधन वापरुन ऑनलाइन व्यवसाय
करु शकता.
इंटरनेटचा वापर जलद
आणि विनामूल्य संप्रेषण प्रदान करतो (Quick and free Communication)
इंटरनेट
हे निःसंशयपणे आपल्याकडे सध्या सर्वात प्रभावी आणि दूरगामी संप्रेषण साधन आहे. इंटरनेटवर
संप्रेषण विनामूल्य आणि वेगवान आहे. आपण सर्व वेगवेगळे संगणक आणि आयपी वर एकमेकांशी
जोडलेले आहोत. स्काईप, गप्पा संदेशवाहक, सोशल मीडिया वैयक्तिक आणि व्यावसायिक हेतूसाठी
इंटरनेटचा उपयोग सामान्य आहे.
आपण
प्रमाणित संप्रेषण प्रोटोकॉल देखील वापरत आहोत परंतु कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि शोध इंजिन
वापरुन इंटरनेट सतत विकसित होत आहे. संवाद साधण्यासाठी व माहिती कमीतकमी वेळेत देण्यासाठी
व अधिक कार्यक्षम बनविण्यात सक्षम करते.
संशोधन आणि विकासासाठी
इंटरनेटचा वापर (Research and Development)
नावीन्यपूर्ण
आणि संशोधनाच्या गुणवत्तेच्या दिशेने कार्य करण्याची गती इंटरनेट साधनांनी विकसित केली
आहे. इंटरनेटवर संशोधन करणे कठीण नाही. छोट्या छोट्या व्यावसायिकांच्या मालकांपासून
मोठ्या विद्यापीठांपर्यंत प्रत्येकास संशोधन आणि विकासासाठी इंटरनेटचा लाभ मिळत आहे.
डेटा विश्लेषण, डेटा प्रविष्टी, डेटा संशोधन, डेटा व्यवस्थापन इत्यादी सेवांची मागणी
आहे.
डेटा
वैज्ञानिक आणि डेटा विश्लेषक असलेली व्यक्ती निर्णय घेण्यासाठी खरोखर महत्वाची असते.
जरी व्यवसायात मायक्रोसॉफ्ट एक्सेलचे महत्त्व आता लोकांना कळले आहे. त्याचप्रमाणे,
सीआरएम आणि गुगल ॲनालिटिक्स वेबसाइट्स आणि जाहिरात मोहिमेवर ग्राहकांच्या वर्तनाचा
मागोवा घेण्यास, त्यांचे विश्लेषण करण्यास व्यवसायांना मदत करीत आहेत.
निर्णय
घेणे हा सर्व प्रकारच्या व्यवसाय आणि संस्थांचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. यश आणि अपयश
हे आपल्या निर्णयावर अवलंबून असते. ऑनलाइन व्यवसाय वाढीस आणि व्यवसाय आयोजित करण्यासाठी
इंटरनेटवर उच्च स्पर्धा झाल्यानंतर निर्णय घेणे ही संघटनेवर ओझे होऊ नये हे खरोखर महत्वाचे
आहे. म्हणूनच आज आपण डेटा विश्लेषण साधनांचा वापर करुन रिअल-टाइममध्ये ग्राहकांच्या
डेटाचे व्हिज्युअलाइझ, विश्लेषण आणि परीक्षण करु शकता. हे चांगल्या डेटा विश्लेषणाद्वारे
बाजारात स्पर्धात्मक राहण्यास व्यवसायास मदत करते.
आपण
आरोग्य, पैसा, कायदा, आरटीआय इत्यादी संदर्भात आवश्यक असलेली कोणतीही माहिती काही सेकंदात
मिळवू शकता. व्यावहारिक फायद्यासाठी आपण इंटरनेटची शक्ती वापरणे खरोखर महत्वाचे आहे.
ऑनलाइन विक्री किंवा
खरेदीसाठी इंटरनेटचा वापर (Online selling or Shopping)
खरेदी करणे आता एक त्रास-मुक्त कार्य बनले
आहे आणि जवळजवळ कोणीही इतर वेबसाइट्सच्या तुलनेत उत्पादनांना ऑनलाइन ऑर्डर देऊ शकते.
ऑनलाईन शॉपिंग व्यवसायात तेजी आणि परिणामी स्पर्धा स्पष्ट होते. खरेदी कंपन्या अधिक
मनोरंजक आहेत कारण भिन्न कंपन्या ग्राहकांना मोठ्या प्रमाणात सवलत देत आहेत.
लोक
त्यांच्याकडे आकर्षित आहेत आणि आमच्या खासगी खर्चाच्या सवयीमुळे भारतीय दुकानदारांसाठी
ही चांगली बातमी आहे. ग्राहक काही तासांत आपल्या घरी वितरित केलेल्या उत्पादनाच्या
वितरणासाठी रोख रक्कम देऊ शकतो आणि जर त्यात समाधानी नसेल तर ते उत्पादन परत करु शकतो.
इंटरनेटवर
खरेदी स्वस्त, सोयीस्कर आणि वेळ वाचवते. ऑनलाईन शॉपिंगसाठी वॉलमार्ट, अमेझॉन, फ्लिपकार्ट,
पेटीएम, स्नॅपडील आणि इतर बऱ्याच कंपन्यांचा इंटरनेट वापर सामान्य आहे. लोक कोणत्याही
वेळी आणि कोणत्याही डिव्हाइसद्वारे कधीही विक्री आणि खरेदी करु शकतात. अशाच प्रकारे
दैनंदिन जीवनात आपल्या खरेदीच्या सवयींवर इंटरनेट परिणाम करीत आहे. आणि या सर्व प्रक्रियेस
ईकॉमर्स म्हणतात. ईकॉमर्सने व्यवसाय बदलला आहे आणि आता तो आपल्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा
भाग आहे.
विद्यार्थ्यांसाठी
इंटरनेटचा वापर (Internet uses for students)
विद्यार्थ्यांकडे
आयुष्यभर शिकण्यासाठी एक विनामूल्य व्यासपीठ आहे. 18 ते 35 वयोगटातील लोक आज इंटरनेटचा
सर्वाधिक वापर करतात आणि हे लोक मुख्यतः जगभरातील विद्यार्थी आहेत. ते नवीन कौशल्ये
शिकण्यासाठी आणि व्यावसायिक ऑनलाइन कोर्समध्ये पदवी संपादन करण्यासाठी इंटरनेटचा वापर
करीत आहेत.
इंटरनेटचा
वापर करुन विद्यार्थी तांत्रिक, विना-तांत्रिक कौशल्ये शिकू शकतात. पारंपारिक पद्धतीच्या
शिक्षणापेक्षा ऑनलाइन शिक्षणासाठी येणारा खर्च कमी आहे. इंटरनेटवरती शिक्षणाचे बरेच
स्त्रोत, शिक्षक, नवीन ज्ञान आणि कौशल्ये मिळविण्याच्या पद्धती आहेत.
ऑनलाइन
शिक्षणामध्ये आपण कोणत्याही प्रकारचे कौशल्य शिकू शकता. आपल्याला सर्व कोर्स सामग्री
आणि भविष्यातील अद्यतनांमध्ये आजीवन प्रवेश देखील मिळेल. आपण हे मोबाईल, डेस्कटॉप,
टॅब्लेटवर कोठेही आणि कधीही वापरु शकता.
वेगाने
आणि कमी खर्चामध्ये ज्ञानाचा विस्तार करणे इंटरनेटच्या स्थापनेपूर्वी शक्य नव्हते.
म्हणूनच इंटरनेट आपल्या शिक्षणात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे. म्हणूनच इंटरनेटवर
शिक्षणापर्यंत सहज प्रवेश केल्यामुळे तंत्रज्ञान आणि जीवनशैली जलद बदलत आहे.