प्रतिमा किंवा चित्र-Image or Picture

प्रतिमा किंवा चित्र म्हणजे एखाद्या ऑब्जेक्टचे व्हिज्युअल कॅप्चर. डिजिटल कॅमेरा, स्कॅनर, स्मार्टफोन किंवा संगणकावर तयार केलेल्या आर्ट वर्क्सची उपकरणे वापरुन चित्रे तयार केली जाऊ शकतात. एक प्रतिमा जी दृश्यात्मक अभिव्यक्तीचे वर्णन करते, जसे की एक छायाचित्र किंवा अन्य द्विमितीय चित्र, जे एखाद्या विषयाशी संबंधित असते. सामान्यत: भौतिक वस्तू आणि म्हणूनच त्याचे चित्रण होते. सचित्र स्क्रिप्ट ही एक लेखन प्रणाली आहे जी प्रतिमेद्वारे वापरल्या गेलेल्या अमूर्त चिन्हां ऐवजी विविध अर्थपूर्ण घटकांसाठी प्रतिमांच्या रुपात वापरतात.

प्रतिमांची वैशिष्ट्ये (Characteristic of Images)

प्रतिमा दोन किंवा त्रिमितीय असू शकतात, जसे की एखादा फोटो किंवा स्क्रीन प्रदर्शन, किंवा त्रिमितीय, जसे की पुतळा किंवा होलोग्राम. ते ऑप्टिकल डिव्हाइसद्वारे कॅप्चर केले जाऊ शकतात.  जसे की कॅमेरा, मिरर, लेन्स, दुर्बिणी, मायक्रोस्कोप इ. आणि मानवी वस्तू किंवा इंद्रिय जसे की नैसर्गिक वस्तू आणि घटना.

नकाशा, आलेख, पाई चार्ट, चित्रकला किंवा बॅनरसारख्या कोणत्याही द्विमितीय आकृतीच्या व्यापक अर्थाने 'प्रतिमा' हा शब्द देखील वापरला जातो. या व्यापक अर्थाने प्रतिमा स्वतः रेखाटल्या जाऊ शकतात, जसे की चित्रकला, कोरीव काम, मुद्रण किंवा संगणक ग्राफिक तंत्रज्ञानाद्वारे स्वयंचलितपणे प्रस्तुत करणे किंवा पद्धतींच्या संयोजनाने विकसित करणे.

अस्थिर प्रतिमा अशी आहे जी केवळ अल्प कालावधीसाठी अस्तित्वात असते. हे आरशाद्वारे एखाद्या वस्तूचे प्रतिबिंब असू शकते, कॅमेरा ओब्स्कुराचा प्रोजेक्शन असू शकेल किंवा कॅथोड किरण नळीवर प्रदर्शित केलेला देखावा असू शकेल. एक निश्चित प्रतिमा, ज्यास हार्ड कॉपी देखील म्हटले जाते, ती अशी आहे जी एखाद्या छायाचित्रणाद्वारे किंवा इतर कोणत्याही डिजिटल प्रक्रियेद्वारे कागदावर किंवा कापडाप्रमाणे एखाद्या वस्तूवर रेकॉर्ड केली जाते.

एखाद्या व्यक्तीच्या मनात एखादी गोष्ट आठवते किंवा ती कल्पना करते त्याप्रमाणे मानसिक प्रतिमा अस्तित्वात असते. प्रतिमेचा विषय वास्तविक असण्याची गरज नाही; ही एखादी अमूर्त संकल्पना असू शकते, जसे की आलेख, कार्य किंवा काल्पनिक अस्तित्व. सार्वजनिक शिक्षण, माध्यम तसेच लोकप्रिय संस्कृतीत कायम राहिलेल्या प्रतिमांचा अशा मानसिक प्रतिमांच्या निर्मितीवर खोल परिणाम होतो:

प्रतिमांचे प्रकार (Types of Images)

स्थिर प्रतिमा (Still Image)

स्थिर प्रतिमा एक स्थिर प्रतिमा आहे. हा वाक्यांश छायाचित्रण, व्हिज्युअल मीडिया आणि संगणक उद्योगात वापरला जातो की यावर जोर दिला जातो की कोणी चित्रपटांबद्दल बोलत नाही, किंवा अगदी तंतोतंत किंवा बालकाच्या तांत्रिक लेखनात जसे की मानकांबद्दल. स्टील फ्रेम ही एक स्थिर प्रतिमा असते जी हालचालींच्या एका फ्रेममधून बनविली जाते

हलणारी प्रतिमा (Moving Image)

हलणारी प्रतिमा सहसा डिजिटल व्हिडिओसह एक मूव्ही (चित्रपट) किंवा व्हिडिओ असते. हे झोएट्रॉप सारखे अ‍ॅनिमेटेड प्रदर्शन देखील असू शकते. चित्रपट म्हणजे चित्रपटाच्या सेटवर काढलेला एक छायाचित्र किंवा प्रॉडक्शन दरम्यान टेलिव्हिजन प्रोग्राम असतो. 

संगणक, व्युत्पन्न प्रतिमा (Computer-Generated Images) 

(सीजीआय) ही कला, मुद्रित माध्यम, व्हिडिओ गेम्स, सिम्युलेटर, संगणक अ‍ॅनिमेशन आणि चित्रपट, टेलिव्हिजन प्रोग्राम, शॉर्ट्स, जाहिराती आणि व्हिडिओंमधील व्हीएफएक्समध्ये प्रतिमा तयार करण्यासाठी किंवा योगदान देण्यासाठी कॉम्प्यूटर ग्राफिक्सचा उपयोग करतात. प्रतिमा डायनॅमिक किंवा स्थिर असू शकतात आणि ती द्विमितीय (2 डी) असू शकतात, जरी "सीजीआय" हा शब्द चित्रपट आणि टेलिव्हिजनमधील वर्ण, देखावे आणि विशेष प्रभाव तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणा-या ३-डी संगणक ग्राफिकचा संदर्भ घेण्यासाठी वापरला जातो. जे 'सीजीआय अ‍ॅनिमेशन' म्हणून वर्णन केले आहे. १९८६ च्या ‘फ्लाइट ऑफ द नेव्हिगेटर’ या चित्रपटात सर्वप्रथम त्याचा वापर करण्यात आला.

सीजीआयच्या उत्क्रांतीमुळे १९९० च्या दशकात व्हर्च्युअल सिनेमॅटोग्राफीचा उदय झाला, जिथे सिमुलेटेड कॅमेराची दृष्टी भौतिकशास्त्राच्या नियमांनी प्रतिबंधित नाही. सीजीआय सॉफ्टवेअरची उपलब्धता आणि संगणकीय गती वाढीमुळे वैयक्तिक कलाकार आणि छोट्या कंपन्यांना त्यांच्या घरातील संगणकांकडून व्यावसायिक-दर्जाचे चित्रपट, खेळ आणि उत्कृष्ट कला तयार करण्याची परवानगी मिळाली आहे.

लँडस्केप्स प्रतिमा (Landscape Images)

अ‍ॅनिमेटेड प्रतिमा केवळ संगणक-व्युत्पन्न प्रतिमांचा भाग बनवतात; नॅचरल लुकिंग लँडस्केप्स (जसे फ्रॅक्टल लँडस्केप्स) देखील संगणक अल्गोरिदम द्वारे व्युत्पन्न केले जातात. फ्रॅक्टल पृष्ठभाग तयार करण्याचा एक सोपा मार्ग म्हणजे त्रिकोणी जाळी पध्दतीचा विस्तार वापरणे, डी-रॅम वक्रांच्या काही विशेष प्रकरणांच्या बांधकामांवर अवलंबून असणे, उदा. मध्यबिंदू विस्थापन. उदाहरणार्थ, अल्गोरिदम मोठ्या त्रिकोणाने सुरु होऊ शकतो, त्यानंतर त्यास चार लहान सिएरपिंस्की त्रिकोणांमध्ये विभाजित करुन झूम वाढवा, नंतर प्रत्येक बिंदूची उंची त्याच्या जवळच्या शेजा-याकडून विभाजित करा. ब्राउनियन पृष्ठभागाची निर्मिती केवळ नवीन नोड तयार झाल्यामुळे आवाज जोडूनच नव्हे तर जाळीच्या एकाधिक स्तरावर अतिरिक्त आवाज जोडून देखील साध्य केली जाऊ शकते. तर तुलनेने सरळ फ्रॅक्टल अल्गोरिदम वापरुन उंचीच्या वेगवेगळ्या पातळीसह एक भौगोलिक नकाशा तयार केला जाऊ शकतो. सीजीआयमध्ये वापरल्या जाणा-या काही ठराविक, प्रोग्राममध्ये सुलभ फ्रॅक्टल्स म्हणजे प्लाझ्मा फ्रॅक्टल आणि अधिक नाट्यमय फॉल्ट फ्रॅटल.

स्थापत्य देखावे (Architectural Scenes)

आधुनिक आर्किटेक्ट ग्राहक आणि बिल्डर या दोघांसाठी 3-आयामी मॉडेल तयार करण्यासाठी संगणक ग्राफिक फर्मांकडून सेवा वापरतात. हे संगणक व्युत्पन्न मॉडेल पारंपारिक रेखाचित्रांपेक्षा अधिक अचूक असू शकतात. आर्किटेक्चरल अ‍ॅनिमेशन (जे इमारतींचे अ‍ॅनिमेटेड चित्रपट प्रदान करते, परस्पर प्रतिमांऐवजी) आणि इमारतीचा पर्यावरण आणि त्याच्या आसपासच्या इमारतींशी संबंधित संबंध असू शकतो. कागदाचा आणि पेन्सिल साधनांचा वापर न करता आर्किटेक्चरल स्पेसचे भाषांतर आता संगणकाच्या सहाय्याने अनेक आर्किटेक्चरल डिझाइन सिस्टमसह व्यापकपणे स्वीकारली जाणारी पद्धत आहे.

आर्किटेक्चरल मॉडेलिंग साधने आर्किटेक्टला जागेची कल्पना करण्यास आणि परस्पर संवादात्मक पद्धतीने "वॉक-थ्रॉस" करण्याची परवानगी देतात, अशा प्रकारे शहरी आणि इमारत पातळीवर "परस्पर वातावरण" प्रदान करतात. आर्किटेक्चरमधील विशिष्ट अनुप्रयोगांमध्ये केवळ इमारतींच्या रचनांचे तपशील (जसे की भिंती आणि खिडक्या) आणि चाला-थर यांचा समावेश नसतो तर दिवसा आणि वेगवेगळ्या वेळी सूर्यप्रकाशाने एखाद्या विशिष्ट डिझाइनवर कसा परिणाम होईल याचा परिणाम होतो.

आर्किटेक्चरल मॉडेलिंग साधने आता इंटरनेटवर आधारित बनू लागली आहेत. तथापि, इंटरनेट-आधारित सिस्टमची गुणवत्ता अद्याप अत्याधुनिक इन-हाउस मॉडेलिंग सिस्टमपेक्षा मागे आहे. काही अनुप्रयोगांमध्ये, संगणक-व्युत्पन्न प्रतिमा "रिव्हर्स इंजिनियर" ऐतिहासिक इमारतींसाठी वापरल्या जातात.

शारीरिक मॉडेल (Anatomical Models)

कंकाल अ‍ॅनिमेशनमध्ये वापरलेले संगणक व्युत्पन्न मॉडेल नेहमीच शारीरिकरित्या योग्य नसतात. तथापि, सायंटिफिक कम्प्यूटिंग आणि इमेजिंग इन्स्टिट्यूटसारख्या संस्थांनी शरीररित्या संगणकावर आधारित मॉडेल विकसित केले आहेत. संगणकाद्वारे व्युत्पन्न शरीरविषयक मॉडेल्सचा उपयोग शिकवण्या व कार्य करण्याच्या उद्देशाने केला जाऊ शकतो. आजपर्यंत, कलाकारांनी बनवलेल्या वैद्यकीय प्रतिमांचा एक मोठा शरीर वैद्यकीय विद्यार्थ्यांद्वारे वापरला जात आहे, जसे की फ्रँक एच. नेटरच्या प्रतिमा, उदा. हृदय प्रतिमा. तथापि, बरीच ऑनलाईन शारीरिक मॉडेल उपलब्ध होत आहेत.

एकट्या रुग्णाचा क्ष-किरण ही संगणकीकृत प्रतिमा नाही, जरी ती डिजीटल झाली असेल. तथापि, ज्या अनुप्रयोगांमध्ये सीटी स्कॅन आहे त्यामध्ये त्रिमितीय मॉडेल स्वयंचलितपणे ब-याच सिंगल-स्लाइस एक्स-रेमधून तयार होते, ज्यामुळे "संगणक व्युत्पन्न प्रतिमा" तयार होते.

आधुनिक वैद्यकीय अनुप्रयोगांमध्ये, रुग्ण-विशिष्ट मॉडेल्स 'संगणक सहाय्य शस्त्रक्रिया' मध्ये तयार केली जातात. उदाहरणार्थ, एकूण गुडघा बदलण्यामध्ये, रुग्ण-विशिष्ट मॉडेलचे बांधकाम शस्त्रक्रियेची काळजीपूर्वक योजना आखण्यासाठी करता येते. हे त्रिमितीय मॉडेल सहसा रुग्णाच्या स्वतःच्या शरीररचनाच्या योग्य भागाच्या एकाधिक सीटी स्कॅनमधून काढले जातात. हृदयरोगाचा उपचार करण्यासाठी सामान्य पद्धतींपैकी एक, और्टिक वाल्व्ह इम्प्लांटेशनच्या नियोजनासाठी अशा मॉडेल्सचा वापर केला जाऊ शकतो. कोरोनरी ओपनिंग्जचे आकार, व्यास आणि स्थिती रुग्णांपर्यंत मोठ्या प्रमाणात बदलू शकते हे लक्षात घेता, एखाद्या मॉडेलचे एक्सट्रॅक्शन (सीटी स्कॅनमधून) जे रुग्णांच्या वाल्व शरीर रचनाशी जवळचे साधनाचे असते त्या प्रक्रियेचे नियोजन करण्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरु शकते.

कापड आणि त्वचेच्या प्रतिमा (Cloth and Skin Images)

आजपर्यंत, डिजिटल पात्राचे कपडे आपोआप नैसर्गिक मार्गाने दुमडणे बरेच अ‍ॅनिमेटरसाठी एक आव्हान होते. चित्रपट, जाहिराती आणि सार्वजनिक प्रदर्शनाच्या इतर पद्धतींमध्ये त्यांचा उपयोग करण्याव्यतिरिक्त, कपड्यांच्या संगणक व्युत्पन्न प्रतिमा आता नियमितपणे शीर्ष फॅशन डिझाइन फर्म वापरतात.

मानवी त्वचेच्या प्रतिमेचे प्रतिपादन करण्याच्या आव्हानामध्ये वास्तववादाचे तीन स्तर आहेत:

१. स्थिर स्तरावर वास्तविक त्वचेच्या सदृशतेमध्ये फोटो वास्तववाद.

२. त्याच्या हालचालींसारखे दिसणारे भौतिक वास्तव.

३. क्रियांना प्रतिसाद म्हणून सदृश कार्य वास्तववाद.