Image Source
 


आर्थिक वर्षाच्या अखेरीस कर भरण्याची वेळ आली की, करदाते विविध कलमांतर्गत कर वाचविण्याच्या मार्गांचा विचार करतात. परंतू त्यावेळी खरतर खूप उशिर झालेला असतो. याचा विचार आणि नियोजन आर्थिक वर्षाच्या सुरुवातीला केल्यास आर्थिक नियोजन कोलमडत नाही.

आर्थिक वर्ष 2022-23 मध्ये, विविध कलमांतर्गत आयकर कसा वाचवायचा? याचा विचार आपण करत असाल तर आपणासाठी या लेखामध्ये उपयुक्त माहिती दिलेली आहे.  

नवीन आर्थिक वर्ष (FY) 2022-23 (म्हणजे 1 एप्रिल 2022 ते 31 मार्च 2023) चा शेवट जवळ येत आहे आणि शेवटच्या क्षणासाठी वाट न पाहता प्राप्तिकरदात्यांनी कर वाचवण्याच्या योजना आखायला सुरुवात करावी. आर्थिक वर्ष 22-23 मध्ये करदाते विविध कलमांतर्गत आयकर कसे कमी करु शकतात त्या विषयी जाणून घ्या.

प्राप्तिकर कायदा 1961, ('आयटी कायदा') च्या प्रचलित तरतुदी करदात्याला वजावट, सवलत, भत्ते इत्यादी सारख्या विविध स्वरुपातील कर वाचवण्याच्या अनेक संधी देतात. काही विशिष्ट परिस्थिती जसे की थ्रेशोल्ड मर्यादा, लॉक-इन कालावधी इ. काही मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाणारे विभाग ज्यामध्ये करदाते त्यांचे कर दायित्व कमी करु शकतात ते खालील प्रमाणे आहेत.

(अ) U/C VI-A अंतर्गत वजावटी

(i) 80C

कलम 80C अंतर्गत व्यक्ती आणि HUF, विहित अटींच्या पूर्ततेच्या अधीन राहून, LIC प्रीमियम्स, ELSS योजना, PPF योगदान, मुदत ठेवी, राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रे (NSC) इत्यादी सारख्या विशिष्ट योजनांमध्ये गुंतवणूक करण्यावर या कलमांतर्गत वजावटीचा लाभ घेऊ शकतात. या गुंतवणुकीतून, भारतातील मुलांच्या पूर्णवेळ शिक्षणासाठी ट्यूशन फी आणि गृह कर्जाची मुख्य परतफेड यांसारख्या खर्चाचाही या कलमांतर्गत रु. 1.5 लाखाचा दावा केला जाऊ शकतो.

(ii) 80CCD(1B)

कलम 80CCD(1B) अंतर्गत व्यक्ती राष्ट्रीय पेन्शन योजनेत (NPS) योगदानासाठी या कलमांतर्गत अतिरिक्त वजावट घेण्यास पात्र आहेत. अशी वजावट रु.1,50,000 च्या थ्रेशोल्ड मर्यादेपेक्षा जास्त आहे. IT कायद्याच्या 80C अंतर्गत 50 हजार रुपये अतिरिक्त वजावट घेण्यास पात्र आहेत.

(iii) 80D

कलम 80D अंतर्गत एखाद्या व्यक्तीने वैद्यकीय विम्याच्या संदर्भात किंवा केंद्र सरकारच्या आरोग्य योजना किंवा अधिसूचित योजनेत स्वत:साठी, पती/पत्नीसाठी, आश्रित मुलांसाठी किंवा पालकांसाठीच्या योगदानासाठी 80D अंतर्गत रु. 25000 व रु. 50000 प्रीमियम भरता येतो.

*रु. 50 हजाराची उच्च मर्यादा ज्येष्ठ नागरिक असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीच्या आरोग्याच्या संदर्भात वैद्यकीय विमा विकत घेतल्यास 50,000 लागू होतील.

60 वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे ज्येष्ठ नागरिक जे आरोग्य विम्याद्वारे संरक्षित नाहीत, त्यांना रु.50 हजाराची कपात करण्याची परवानगी आहे. वास्तविक वैद्यकीय खर्चासाठी 50,000.

पुढे, प्रतिबंधात्मक आरोग्य तपासणीसाठी केलेल्या कोणत्याही पेमेंटसाठी ₹5,000 ची वजावट उपरोक्त मर्यादेत उपलब्ध असेल.

(iv) 80G

कलम 80G अंतर्गत मान्यताप्राप्त धर्मादाय संस्थांना दिलेल्या देणग्यांसाठी कोणताही करनिर्धारक या कलमांतर्गत कपातीचा दावा करु शकतो. 50% किंवा 100% वजावट (पात्र मर्यादेसह किंवा त्याशिवाय) ज्या संस्थेला अशी देणगी दिली जाते त्यानुसार वजावटीचा दावा केला जातो.

(V) 80GG

कलम 80GG कोणतीही व्यक्ती जी भाड्याचा खर्च करते आणि त्याच्या मालकाकडून HRA प्राप्त होत नाही किंवा त्याच्याकडे निवासी निवास नाही (एकतर त्याच्या नावावर किंवा जोडीदाराच्या किंवा अल्पवयीन मुलाच्या नावावर) या अंतर्गत कपातीचा दावा करण्यास पात्र असेल. विभाग खालीलपैकी खालच्या -

  • रु. 5000/महिना
  • ATI* चे 25%
  • ATI* च्या 10% ने कमी केलेले वास्तविक भाडे
  • *एटीआय = एकूण एकूण उत्पन्न वजावटीने कमी झाले व्हीआयए (80GG वगळता)

(vi) 80TTA/80TTB

कलम 80TTA/80TTB बचत बँक खात्यातून व्याज उत्पन्न मिळवणारी प्रत्येक व्यक्ती आणि HUF 80TTA अंतर्गत कपातीचा दावा करु शकतात.

तथापि, निवासी ज्येष्ठ नागरिकांना लाभ देण्यासाठी, मुदत ठेवींवरील व्याज मिळकतीसाठी वजावट समाविष्ट करण्यासाठी 80TTB अंतर्गत कपातीची व्याप्ती वाढवली जात आहे. रु. 10,000 u/s 80TTA, रु. 50,000 u/s 80TTB

(ब) U/S 10 (पगारदार कर्मचार्‍यांसाठी) पात्र सूट

(i) 10(13A)

कलम 10(13A) - घरभाडे भत्ता ('HRA') प्रत्येक पगारदार कर्मचारी जो HRA ची पावती घेत आहे आणि जो भाड्याच्या निवासस्थानात राहतो तो या कलमांतर्गत सवलतीचा लाभ घेऊ शकतो बशर्ते तो/तिच्याकडे कोणतेही निवासी नसेल त्याच्या ताब्यात राहण्याची व्यवस्था. खालीलपैकी किमान:

(a) वास्तविक एचआरए प्राप्त झाले

(ब) पगाराच्या 40%* (50%, मुंबई, कलकत्ता, दिल्ली किंवा मद्रास येथे घर असल्यास)

(c) पगाराच्या 10% पेक्षा जास्त भाडे दिले*

* वेतन = मूळ + DA (निवृत्ती लाभाचा भाग असल्यास) + टर्नओव्हर आधारित आयोग.

(ii) 10(14)

कलम 10(14) - विशेष भत्ते

(i) अनेक व्यक्तींना त्यांच्या मालकाकडून वाहतूक भत्ता, दैनिक भत्ता, मदतनीस/सहाय्यक भत्ता, एकसमान भत्ता मिळतो.

(ii) पगारदार व्यक्तींना काही विशेष भत्ते देखील मिळू शकतात जसे की मुलांचा शिक्षण भत्ता, मुलांच्या वसतिगृहाचा खर्च भत्ता इ. खालीलपैकी कमी: (अ) मिळालेला भत्ता, (ब) वास्तविक खर्च केलेली रक्कम.

रु. 100 पर्यंत प्रति महिना (शिक्षणासाठी) /300 प्रति महिना (वसतिगृहासाठी) - जास्तीत जास्त 2 मुलांपर्यंत प्रति बालक.

(iii) 10(5)

कलम 10(5) - रजा प्रवास भत्ता (LTA) LTA प्राप्त करणारा प्रत्येक कर्मचारी भारतात प्रवास करण्यासाठी केलेल्या खर्चाच्या (स्वतःसाठी आणि कुटुंबासाठी*) कपातीचा दावा करु शकतो.

* कुटुंब = जोडीदार आणि मुले; पालक, भाऊ आणि बहिणी जे पूर्णपणे किंवा प्रामुख्याने वैयक्तिक अवलंबून आहेत, LTA ची सूट विहित अटींनुसार 4 कॅलेंडर वर्षांच्या ब्लॉकमध्ये म्हणजेच 2022-2025 मध्ये केलेल्या दोन प्रवासांसाठी मिळू शकते.

(क) करपात्र उत्पन्न आणि कर ऑप्टिमायझेशनच्या संधींचे पुनरावलोकन करणे (जसे की कोणत्याही भांडवली नफ्याच्या बाबतीत)

(i) भांडवली नफा उत्पन्न

वर्षभरात करदात्याचे भांडवली नफा उत्पन्न असल्यास - करदाते त्यांच्या स्टॉक होल्डिंगच्या पोर्टफोलिओचे पुनरावलोकन करु शकतात आणि क्रमाने भांडवली नफा ऑफसेट करण्याच्या उद्देशाने सूचीबद्ध शेअर्स/युनिट्स विकून भांडवली तोटा बुक करण्याच्या संधी पाहू शकतात.

एकूण कर दायित्व कमी करण्यासाठी, कृपया लक्षात घ्या की दीर्घ मुदतीचा भांडवली तोटा वर्षभरातील दीर्घकालीन भांडवली नफ्यावर सेट केला जाऊ शकतो, तर शॉर्ट टर्म कॅपिटल लॉस लाँग टर्म कॅपिटल गेन्स तसेच शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन्स या दोन्हींविरुद्ध सेट ऑफ केला जाऊ शकतो.

(ii) थ्रेशोल्ड मर्यादा

रु. 1,00,000 च्या थ्रेशोल्ड मर्यादेचा वापर. IT कायद्याच्या 112A अंतर्गत दीर्घकालीन भांडवली नफा (स्टॉक मार्केटमध्ये हस्तांतरित केलेल्या सूचीबद्ध शेअर्सवर) रु. 1,00,000 च्या मर्यादेपर्यंत सूट आहे. आणि जास्तीवर 10% दराने कर आकारला जातो.

जसे की, या मर्यादेचा वापर करु इच्छिणारे करदाते, निधीची आवश्यकता, गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट, जोखीम घेण्याची क्षमता, बाजारातील घटक, इतर गुंतवणूक पर्यायांचे मूल्यमापन इ. यांसारख्या इतर घटकांच्या अधीन राहून, अशा होल्डिंगचे निर्मूलन करण्याची आणि त्यांचा कर ऑप्टिमाइझ करण्याची योजना करु शकतात.

टीप: हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने दिलेला आहे.

अधिक माहितीसाठी वाचा: