महाविद्यालयीन पाल्य, पालक व समाज

(College Children, Parents and Society)

मुले ही आपल्या राष्ट्राची सर्वात मौल्यवान संपत्ती आहे. त्यांची वाढ, विकास व जतन करणे ही पालक व समाजातील प्रत्येक घटकांची जबाबदारी आहे. प्राथमिक वयात मुलांकडे त्यांचे स्वतःचे संरक्षण करण्याची कौशल्ये ब-याचदा कमी असतात. पालकांची आणि जबाबदार नागरिक या नात्याने, मुलांचे रक्षण करणे आणि त्यांना सुरक्षित राहण्याचे कौशल्य शिकविणे ही समाजातील मुलांच्या संपर्कात येणा-या प्रत्सेक घटकाची जबाबदारी आहे.

प्रत्येक पालकांने घरी तसेच शाळेने मुलांना आपली सुरक्षितता आणि संरक्षण करण्या विषयी उपाय शिकवायला हवेत. पालक म्हणून आपण आपल्या मुलांबरोबर सतत चर्चा केली पाहिजे. त्यांचे विचार ऐकणे आवश्यक आहे. अपहरण आणि शोषणांपासून स्वत: चे संरक्षण करण्यासाठी पालकांनी आपल्या मुलांना शिकविले पाहिजे. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे आपल्या मुलांना विश्वास आणि आधार देण्याचे ठिकाण म्हणजे आपले घर, जे मुलाच्या गरजा पूर्ण करते. आपण एकत्रित आपल्या भविष्यातील पिढीला स्मार्ट, मजबूत आणि सुरक्षित असल्याचे शिकवून त्यांचे संरक्षण करु शकतो.

पालकांची  भूमिका (The role of parents)

विद्यालयीन शिक्षण पूर्ण करुन जेंव्हा मुले महाविद्यालयामध्ये प्रवेश घेतात तेंव्हा त्यांच्यामध्ये कौटुंबिक. सामाजिक व आर्थिक समज ब-यापैकी आलेली असते. आपले हित किंवा अहित कशामध्ये आहे याची समज त्यांना आलेली असते. स्वत:च्या बाबतीत आणि आपल्या कुटुंबाच्या बाबतीत काही निर्णय घेण्याची क्षमता त्यांच्यामध्ये निर्माण झालेली असते. फक्त्‍ा त्यांना योग्य संधी, अचूक मार्गदर्शन व पाठिंब्याची गरज असते. तेंव्हा पालकांनी मुलांच्या पाठीशी खंबीरपणे उभे राहून दिपस्तंभाप्रमाणे त्यांच्यासाठी दिशा दर्शविण्याची भूमिका पार पाडली पाहिजे. त्यासाठी पुढे काही महत्वाच्या टिप्स दिलेल्या आहेत.

आपल्या पाल्याबरोबर बोला (Talk to your child)

महाविद्यालयात जाण्यापूर्वी आपल्या  पाल्यासंबंधीची कोणतिही भीती मनात असेल तर त्याविषयी उघडपणे चर्चा करा. शाळा, मित्र आणि आपला दैनिक क्रम याबाबत त्याचे विचारांबदल आणि भावनांबदल सविस्तर बोला.  शैक्षणिक यश, आर्थिक जबाबदारी, सुरक्षे बाबतची खबरदारी आणि आपल्या पाल्याशी संबंधित इतर कोणत्याही समस्यांशी संबंधित आपल्या अपेक्षा व्यक्त करणे देखील महत्वाचे आहे. आपण आपल्या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्याच्या समस्येवर लक्ष देणे आणि प्रश्नांना समर्पक उत्तरे देणे महत्वाचे आहे. आपल्या पाल्यासाठी असे वातावरण तयार करा की ज्यामध्ये त्याला आपला आधार वाटेल. आपण  कोणत्याही वेळी बोलण्यास उपलब्ध आहात.

समस्येची पूर्वकल्पना द्या (Predict the problem)

आपल्या पाल्यावर महाविद्यालयात सामाजिक दबाव वाढण्याची शक्यता आहे. आपल्या विद्यार्थ्याशी कॅम्पसमध्ये सेक्स, ड्रग्ज आणि अल्कोहोल बद्दल अगोदर बोला आणि जोखीम घेण्याच्या वर्तनाचे परिणाम स्पष्ट करा. संपूर्णपणे महाविद्यालयीन जीवनाचा अनुभव घेताना आपला महाविद्यालयीन विद्यार्थी आपली सुरक्षितता सुनिश्चित करु शकेल अशा मार्गांवर चर्चा करा. आपला दृष्टीकोन आणि शक्यता ऐकणे आपल्या विद्यार्थ्यास उपयुक्त आहे.

मदत नेहमी उपलब्ध असते हे आपल्या विद्यार्थ्यास माहित आहे हे सुनिश्चित करा. आपल्या विद्यार्थ्यास विशिष्ट आवश्यकता असल्यास, महाविद्यालयाच्या परिसरातील, आसपासच्या नगर किंवा उपनगरामध्ये उपलब्ध स्त्रोतांविषयी शोधा आणि चौकशी करा. विशेषत: आपल्या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्याला शारीरिक अपंगत्वासाठी सेवांची आवश्यकता असल्यास.

शिक्षण, अपंगत्व किंवा मानसिक समस्या, उदभ्वल्यास आवश्यक सेवा त्या ठिकाणी आहेत याची खात्री करा. आपल्या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्याला महाविद्यालया बद्दल आणि विशेष निवासाबाबत घेतलेल्या निर्णयामध्ये सामील करुन घ्या

आपत्कालीन परिस्थिती (Talk to your child)

आपत्कालीन परिस्थितीमध्ये आपल्या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यास सुरक्षित बाहेर पडण्यास योजना तयार करा. आपल्या विद्यार्थ्यास विद्यापीठ समुपदेशन सेवा, कॅम्पस सुरक्षा आणि आरोग्य सेवा यांची मातिी द्या. महत्वाच्या फोन नंबरसह आपत्कालीन संपर्क सूची तयार करण्यात मदत करा. आपत्कालीन संपर्क म्हणून महाविद्यालयीन परिसरा जवळ राहणारे कुटुंबातील सदस्य किंवा मित्र यांचा परिचय करुन द्या. आपत्कालीन परिस्थितीत घरी परत येण्यासाठी आपल्या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी एक आर्थिक आणि व्यावहारिक योजना तयार करा. आपत्कालीन परिस्थितीपूर्वी नियोजन केल्याने आपण आणि आपल्या पाल्यामध्ये महाविद्यालयात होणा-या संक्रमणासंदर्भात सुरक्षितता आणि नियंत्रणाची भावना निर्माण र्होल.

मुलांचा उत्साह वाढवा (Encourage the children)

महाविद्यालयीन मुले ही आपल्या कुटुंबा विषयी सतत विचार करत असतात. आपल्या मुलांना त्यांच्या अनुपस्थितीत आपले कुटुंब कसे कार्य करेल याबद्दल काळजी वाटते. आपल्या पाल्यास आश्वासन द्या की त्यांना त्याची अनुपस्थिती जानवेल परंतू त्यात सर्वांचे हित आहे हे समजवा. या महत्त्वपूर्ण आयुष्यात आपल्या कॉलेजच्या विद्यार्थ्यांसाठी उत्साह आणि समर्थन व्यक्त करा.

मुलांमध्ये आत्मनिर्भरता निर्माण करा (Create self-reliance in children)

आपल्या मुलांमध्ये आत्मनिर्भरता निर्माण करा. त्यासाठी मुलांना काही बाबतीत स्वातंत्र्य द्या. त्यांना काही निर्णय घेण्याच्या बाबतीत प्रोत्साहित करा. मुलांना आपले भविष्य निश्चित करण्यासाठी परवानगी द्या. हे महत्वाचे आहे की आपल्या मुलांनी स्वतःहून काही महत्त्वाचे निर्णय घेतले, तर त्याची योग्यता किंवा अयोग्यता तपासा. त्यांनी घेतलेले निर्णय बरोबर आहे की नाही त्याबददल चर्चा करा. मुलांना दररोजच्या जीवनात काही जबाबदारी घेण्यास प्रोत्साहित करा, ज्यात आर्थिक नियोजन करणे आणि वेळेत व्यवहार पूर्ण करण्याविषयीच्या गोष्टींचा समावेश करा.

आपल्या मुलांच्या नेहमी संपर्कात राहा (Stay in touch with your children)

जर आपली मुलं होस्टेलवर किवा कुटुंबापासून दूर रहात असतील तर फोन किंवा ई-मेलद्वारे त्यांच्या संपर्कात राहा. आपण त्यांचा विचार करीत आहात हे आपल्या पाल्यांना कळविण्यासाठी कार्ड आणि काळजी पॅकेजेस पाठवा. आपल्या विद्यार्थ्याला स्वातंत्र्य मिळावे यासाठी संप्रेषणाचे निरोगी संतुलन राखणे महत्वाचे आहे. उदाहरणार्थ, आठवड्यातून किंवा गरजेनुसार फोनवर बोलण्यासाठी किंवा ऑनलाइन चॅट करण्यासाठी नियमित वेळ सेट करा. आपली मुलं घरात नसली तरी ते घरातील कार्यक्रम आणि घरी घडणा-या सर्व घटनांशी संबंधित असल्याची जाणीव करुन द्या.

आपल्या मुलांना त्यांच्या नियोजनाप्रमाणे सण, उत्स्व किंवा इतर घरगुती कार्यक्रमामध्ये सहभाग घेण्याविषयीचे स्वातंत्र्य द्या. जरी आपली मुलं इतरत्र रहात असली तरीही, त्यांनी त्याच्या / तिच्या कुटूंबाशी संबंधित असणे आवश्यक आहे. हे विशेषतः अशा वेळी महत्वाचे असेल जेव्हा आपल्या विद्यार्थ्यावर जीवनातील महत्त्वपूर्ण घटनांनी आणि वर्धापन दिनांच्या दरम्यान आणि इतर महत्त्वपूर्ण किंवा अर्थपूर्ण प्रसंगांचा परिणाम होतो. आपल्या विद्यार्थ्यांना हे कळू द्या की ते अद्यापही कुटुंबाचा एक भाग आहेत आणि त्यांना माहिती द्या आणि कौटुंबिक निर्णय, उपक्रम आणि अद्यतनांमध्ये त्यास माहिती द्या.

सकारात्मक संबंधांना प्रोत्साहन द्या (Encourage positive relationships)

विद्यालय किंवा महाविद्यालयामध्ये विविध शिबिरे आयोजीत केली जातात. आपल्या शाळेच्या जीवनात सामाजिक कार्यात आणि कॅम्पसमध्ये सामील होण्याद्वारे आपल्या विद्यार्थ्यास मैत्री विकसित करण्यासाठी आणि कुटुंबाच्या बाहेर एक आधार प्रणाली तयार करण्यास प्रोत्साहित करा. पालकांनी वेळोवळी आपल्या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्याला त्याच्या/ तिच्या सामाजिक जीवनाबद्दल आणि मित्रांबद्दल विचारा आणि आठवड्याच्या शेवटी किंवा सुट्टीच्या दिवशी आपल्या घरी मित्रांना आमंत्रित करा. संभाव्य तणावग्रस्त महाविद्यालयीन वर्षांमध्ये जवळचे सामाजिक संबंध आणि समर्थन खूप महत्वाचे असते.

मुलांना मदत सदैव उपलब्ध असल्याची जाणीव करुन द्या (Let the children know that help is always available)

आपल्या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यास नियमितपणे स्मरण करुन द्या की जर त्यांना तणाव, दडपण किंवा चिंताग्रस्त वाटत असेल तर मदत उपलब्ध आहे. तो / ती कुटुंब, मित्र आणि व्यावसायिकांकडून मदत आणि पाठिंबा मिळवू शकतो हे दर्शवा. अनेक महाविद्यालये आपल्या परिसरामध्ये शालेय वर्षात नियमितपणे मानसिक आरोग्य तपासणीचे दिवस इरवून तपासणी करत असतात. त्यांचा लाभ घेण्याविषयी आपल्या पाल्यास कल्पना द्यावी. या महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यासह ऑन-कॅम्पस समुपदेशन केंद्राद्वारे या स्क्रिनिंग्ज आणि सेवांबद्दल चर्चा करा.

महाविद्यालयीन कॅम्पस घोटाळ्यांचा परिणाम (Consequences of college campus scams)

महाविद्यालयाच्या कॅम्पसमध्ये अनेक उच्च प्रोफाइल घोटाळे घडतात या विषयीची पूर्वकल्पना पाल्यास दिली पाहिजे. फसवणूक, रॅगिंग पासून बलात्कार पर्यंत घडणा-या घटना महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांवर परिणाम करतात. उच्च स्तरावरील मीडिया कव्हरेजसह घोटाळे कमी करण्यास मदत होते. याचीही त्यांना कल्पना द्यावी.

महाविद्यालयीन विद्यार्थी ड्रग्जकडे का वळतात? (Why do college students turn to drugs?)

महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांमधील अंमली पदार्थांच्या उच्च दराचे कारण अनेक घटकांना दिले जाऊ शकते. उदा. ताण, कोर्सवर्क, अर्धवेळ नोकरी, इंटर्नशिप, सामाजिक जबाबदा-या आणि बरेच काही अशा मोठ्या आव्हानाचा सामना करावा लागत असल्याने अनेक विद्यार्थी या सर्वांना सामोरे जाण्यासाठी औषधांकडे वळले जातात.

कोर्स लोड- पूर्वीपेक्षा जास्त विद्यार्थी उत्तेजक घटक घेतात, जसे की त्यांना अभ्यास करण्यासाठी पुरेसे जागृत राहण्यास किंवा त्यांच्या देय तारखांद्वारे असाइनमेंट्स पूर्ण करण्यास मदत करण्यासाठी ब-याचदा ही औषधे लिहून दिली जातात.

कुतूहल- महाविद्यालयीन विद्यार्थी वैयक्तिक आणि व्यावसायिक क्षेत्रातील त्यांच्या जीवनातील ब-याच नवीन बाबींचा शोध घेत असतात. त्यात औषधाच्या प्रयोगात बुडणे त्या आत्म-शोधात असामान्य नाही.

मित्रांकडून दबाव- मनोरंजक आणि कार्यक्षमता वाढवणारी औषधे वापरत असलेल्या इतर लोकांभोवती असलेले महाविद्यालयीन विद्यार्थी स्वत: साठी हे पदार्थ वापरण्याची शक्यता जास्त आहे.

काळानुसार ट्रेंड बदलतात आणि कोणतेही औषध महाविद्यालयाच्या प्रयोगासाठी प्रतिरक्षित नसते. तथापि, महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांमध्ये असे काही पदार्थ सातत्याने प्रवेश करतात. मद्यपान महाविद्यालयाच्या कॅम्पसमध्ये बहुतेक पदार्थाशी संबंधित समस्या निर्माण करते. कारण मद्यपान हे ब-याचदा सामाजिकदृष्ट्या स्वीकार्य असते, ज्यामध्ये महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यां सहज आहारी जातात.

या सर्वांची पूर्वकल्पना पालकांनी आपल्या पाल्यास दिल्यास महाविद्यालयीन विद्यार्थी या सर्व परिणामांपासून वाचण्यास मदत होईल. 

आमचे मुलांविषयीचे खालील लेख वाचायला देखील आपणास आवडतील.